რატი იონათამიშვილი განმარტავს, რა საკითხებს არეგულირებს მნიშვნელოვნად “შშმ პირთა უფლებების შესახებ” ახალი კანონი
საქართველოს პარლამენტმა მესამე მოსმენით (85 ხმით 0-ის წინააღმდეგ) დაამტკიცა ახალი კანონი “შშმ პირთა უფლებების შესახებ”.
♿ ეს კანონი მნიშვნელოვნად აძლიერებს: ⤵️
? შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს;
? შშმ პირთა წარმომადგენელ ორგანიზაციებს;
? შშმ ქალთა უფლებებს და მისაწვდომობას ჯანდაცვის სერვისებზე;
? შშმ ბავშვებს და მათ ოჯახებს;
? ქმნის სოციალური დაცვის და დამოუკიდებელი ცხოვრების გარანტიებს;
? ასრულებს დისკუსიას CRPD-ის იმპლემენტაციაზე პასუხისმგებელი ეროვნული მექანიზმის შექმნის საკითხზე, წლის ბოლომდე შეიქმნება შესაბამისი კომიტეტი, რომელსაც უხელმძღვანელებს საქართველოს პრემიერ-მინისტრი;
? სახელმწიფო იღებს ვალდებულებას დანერგოს სოციალური მოდელი და შეცვალოს შშმ პირის სტატუსის დამდგენი პროცედურები, რომელიც დაეფუძნება საჭიროებებს და შესაძლებლობებს, ნოზოლოგიების ნაცვლად;
? განისაზღვრება სახელისუფლებო შტოებისა და ორგანოების კომპეტენციები და ვალდებულებები, მათ შორის, ეროვნული სამოქმედო გეგმების და სტრატეგიების შემუშავების დონეზე, რაც, მათ შორის, ნიშნავს დეინსტიტუციონალიზაციის პროცესის დასრულებას;
? აწესრიგებს ცხოვრების ადეკვატური პირობების შექმნისა და სათემო სერვისების განვითარების ვალდებულებებს;
? იცავს შშმ პირებს პირდაპირი და ირიბი დისკრიმინაციისგან;
? გონივრული მისადაგების პრინციპებზე უარის თქმა, ასევე, მიიჩნევა დისკრიმინაციად;
? სახელმწიფო აღიარებს ჟესტურ ენას და იღებს მისი განვითარებისა და პოპულარიზაციის ვალდებულებას;
? განიმარტება და/ან ნორმად განისაზღვრება: “მისაწვდომი გარემო”, “უნივერსალური დიზაინი”, “გონივრული მისადაგების პრინციპი”, “დამოუკიდებელი ცხოვრება”, “ბიოფსიქოსოციალური მოდელი”, “კომუნიკაცია”, შშმ პირთა ორგანიზაცია, “შეზღუდული შესაძლებლობა” და “შშმ პირი”;
? იქმნება ახალი სერვისი – პერსონალური ასისტენტის მომსახურება. ეს სერვისი, ხელს შეუწყობს შშმ პირების დამოუკიდებელ ცხოვრებას და უზრუნველყოფს ცენტრალური და ადგილობრივი ხელისუფლებების ვალდებულებათა გადანაწილებას;
? შეიქმნება სპეციალური მოსარჩელის ინსტიტუტი, რაც ხელს შეუწყობს შშმ პირთა უფლებების ადვოკატირების პროცესს, დისკრიმინაციის აღმოფხვრასა და სამართლებრივი პრაქტიკის განვითარებას;
? პარალიმპიური მოძრაობის და კომიტეტის სტატუსი უთანაბრდება ოლიმპიური მოძრაობის და კომიტეტის სტატუსს;
? სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა, მათ შორის, ქალებისა და ბავშვების, ექსპლუატაციის, ძალადობისა და დამამცირებელი მოპყრობისაგან დაცვას და წვდომას ფიზიკური, ფსიქოლოგიური რეაბილიტაციისა და სოციალური რეინტეგრაციის პროგრამებზე;
? იზრდება საპარლამენტო ზედამხედველობის როლი. კერძოდ, მთავრობას უჩნდება ვალდებულება წელიწადში ერთხელ პარლამენტს წარუდგინოს ანგარიში შშმ პირების უფლებრივ მდგომარეობაზე.
♿?? ეს კანონი იძლევა ფუნდამენტური რეფორმების დაწყების არა მხოლოდ შესაძლებლობებს, არამედ გარანტიებს, შეიცავს აღსრულებისა, თუ მონიტორინგის რეალურ და ეფექტურ ინსტრუმენტებს, ახალ დონეზე აყავს შშმ პირთა ადვოკატირების მექანიმები და მისი განხორციელება, როგორც აშშ-ს საელჩოს განცხადებაშია აღნიშნული (პრეზიდენტ ჯორჯ ჰ. უ. ბუშის ციტატა), ურუნველყოფს რომ: „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ნებისმიერი კაცი, ქალი თუ ბავშვი ახლა თავისუფლად შეაღებს თანასწორი, დამოუკიდებელი და თავისუფალი მომავლისკენ მიმავალ კარს, რომელიც აქამდე დახურული იყო”- განმარტავს რატი იონათამიშვილი.