პარასკევი, ნოემბერი 21, 2025

XI საუკუნის რელიგიური ტექსტის ქვეშ დამალული უძველესი სამედიცინო ჩანაწერები რენტგენით აღმოაჩინეს

XI საუკუნის რელიგიური ტექსტის ქვეშ დამალული უძველესი სამედიცინო ჩანაწერები რენტგენით აღმოაჩინეს-ამის შესახებ ინფორმაციას 1tv ავრცელებს.

ნათქვამია, რომ წიგნი ყდით არასოდს უნდა განსაჯოთ, მაგრამ თურმე, ზოგჯერ არც მის ფურცლებზე დაწერილ სიტყვებს დაეჯერება.

რამდენიმე დღის წინ, კალიფორნიელმა მცნიერებმა მე-11 საუკუნის რელიგიური ტექსტების შემცველი წიგნის კვლევა დაიწყეს. ერთი შეხედვით, ეს გამძლე წიგნი ფასდაუდებელ ისტორიულ არტეფაქტს ჰგავს. მაგრამ საქმე იმაშია, რომ ვითარება იმაზე გაცილებით სხვანაირია, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს.

რელიგიური ხელნაწერი შენიღბულია: უძველესი საფარი ქვეშ სიმართლეს მალავს — ჩანაწერებს ადამიანის შესახებ, რომელიც ამ წიგნამდე რამდენიმე საუკუნით ადრე მოღვაწეობდა და მიჩნეულია თანამედროვე სამედიცინო მეცნიერების ერთ-ერთ მამად.

ეს გახლდათ  კლავდიუს გალენოსი— მე-2 საუკუნეში რომის იმპერიაში მოღვაწე ბერძენი ექიმი და ფილოსოფოსი, რომელიც თავის სწავლებითა და ნაშრომებით ანტიკურ ხანის მედიცინის ერთ-ერთი უდიდეს კლასიკოსად იქცა.

მაგრამ ისტორიამ ბევრი რამ მაინც ვერ შემოგვინახა.

პერგამენტი აშშ-ის ენერგიის დეპარტამენტის SLAC-ის ეროვნული აქსელერატორის ლაბორატორიის მეცნიერებმა შეამოწმეს. აღმოჩნდა, რომ ხელნაწერი შეიცავდა გალენოსის სწავლებებს, რომელიც მისი სიკვდილიდან საუკუნეების შემდეგ, უცნობი ადამიანის მიერ იყო შესრულებული. საოცარი კი ისაა, რომ გალენოსის სწავლებაზე გადაწერილი იყო ფსალმუნები.

საფარის ქვეშ მოქცეული გალენოსის სამედიცინო ტრაქტატები შესრულებულია ძველ სირიულ ენაზე, მე-6 საუკუნეში, ეგვიპტეში, სინაის ნახევარკუნძულზე მოქმედ წმინდა ეკატერინეს მონასტერში.

მაგრამ დაახლოებით 500 წლის შემდეგ, მე-11 საუკუნეში, მელანი ფურცლებიდან წაუშლიათ და ზედ ფსალმუნები გადაუწერიათ. თითქმის გადაჭრით შეიძლება ითქვას, რომ მიზეზი ეკონომიკურია — პერგამენტი სულაც არ ღირდა იაფი.

დაახლოებით ათი წელიწადია, მეცნიერები და სწავლულები მულტისპექტრულ ვიზუალიზაციას იყენებდნენ საფარის ქვეშ არსებული გახუნებული უძველესი ტექსტის აღსადგენად.

ბოლოსდაბოლოს, ამის მიღწევა შესაძლებელი გახდა SLAC-ის სტენფორდის სინქროტრონული რადიაციის სინათლის წყაროს საშუალებით. შედეგად, ადვილად გაიშიფრა დამალული ხელნაწერი.

პერგამენტის თავდაპირველი წარწერების უკიდურესად უმნიშვნელო კვალის გამოსავლენად, მკვლევრებმა გამოიყენეს ციკლურ ნაწილაკთა აქსელერატორის მიერ წარმოქმნილი რენტგენული სხივები. შედეგად, მათ თვალწინ გადაიშალა თითქმის 2000 წლის წინ არსებული სამედიცინო ცოდნის ამსახველი უპრეცედენტო ხედები.

მოცემულ ფოტოზე ვერტიკალურად დახრილი სიმბოლოები ასახავს მე-11 საუკუნის რელიგიურ ტექსტებს, მკრთალი, ჰორიზონტალური ხაზები კი მის ქვეშ დამალული გალენის ტრაქტატების სირიულ თარგმანს.

დაკარგული ტექსტის პოვნის წინა მცდელობისას არაერთხელ გამოიყენს ულტრაიისფერი, ხილული თუ ინფრაწითელი სინათლის ტალღის სიგრძები, მაგრამ ამაოდ, ტექსტის პოვნა ყოვლ ჯერზე შეუძლებელი აღმოჩნდა.

„ბოლოს მიღწეული შედეგები აბსოლუტურად განსაცვიფრებელია, როგორც იქნა, ჩვენ წინაშეა მართლაც უნიკალური ტექსტი“, — უთხრა მანჩესტერის უნივერსიტეტის მკვლევარმა პტერ პორმანმა Newsweek-ს.

ახალი ტექნოლოგიით ვიზუალიზაციას 10 საათი დასჭირდა. ანალიზი ჩაუტარდა წიგნის 26 გვერდს. მკვლევართა წინაშე წარსდგა ხელნაწერი, რომელიც ათასი წელა, არავის უნახავს.

თუ ყველაფერი წარმატებით დასრულდა, სრულიად ახალი თავი გაიხსნება მედიცინის უძველესი ფუძემდებლების ჩვენეულ გაგებაში. არ დაგავიწყდეთ, რომ დღის სინათლის ხილვას კიდევ 200 გვერდის ქვეშ დამალული წარწერები ელოდება და ვინ იცის, რამდენ საიდუმლოს შეიძლება აეხადოს ფარდა?

„კლავდიუს გალენოსი დანამდვილებით არის ყველა დროის ყველაზე მნიშვნელოვანი და გავლენიანი ექიმი“, — განუცხადა პორმანმა Newsweek-ს.

ქეთევან ნინუაhttp://tiflisnews.ge
საინფორმაციო სააგენტო tiflisnews.ge კონტაქტი- ☎️ 555 100 929

„გამუდმებით ვუმეორებდი ჩემს თავს – ყველაფერი უკეთესობისთვის ხდება, ყველაფერი უკეთესობისთვისაა“ – რას წერს მარინა კარპი

ფოტოგრაფი და გიგი დედალამაზიშვილის მეუღლე, მარინა კარპი, „ინსტაგრამზე“ ფოტოს აქვეყნებს, წარწერით:„ბოლო ერთი თვის განმავლობაში იმდენი რამ მოხდა - ცვლილებები, რომლებმაც წინ წაგვწიეს და კიდევ უფრო დიდი ცვლილებები, რომლებიც უკეთესობისკენ გვიბიძგებს. გამუდმებით ვუმეორებდი ჩემს თავს - ყველაფერი უკეთესობისთვის ხდება, ყველაფერი უკეთესობისთვისაა - ჯერ პანიკაში, შემდეგ ჩვევის გამო - და ახლა, საბოლოოდ, მივხვდი, რომ ამდენი რამ ნამდვილად არ ხდება შემთხვევით. ყველაფერი თავის დროზე ხდება და ხდება მიზეზის გამო“, - წერს გიგი დედალამაზიშვილის მეუღლე მარინა კარპი.

„რადიო თავისუფლების“ უნგრული სამსახური მუშაობას წყვეტს

რადიო თავისუფალი ევროპა/რადიო თავისუფლების (RFE/RL) უნგრული სამსახური მუშაობას წყვეტს.„რადიო თავისუფლების“ უნგრული სამსახურის ვებგვერდზე გამოქვეყნებული ინფორმაციის მიხედვით, მუშაობა 21 ნოემბერს, შუაღამეს შეწყდა.ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ წერილში ნათქვამია, რომ თავდადებით მუშაობდა უნგრეთში აუდიტორიის დამოუკიდებელი ჟურნალისტიკით უზრუნველსაყოფად”.„გვსურს, ჩვენს მკითხველს ვაცნობოთ, რომ აშშ-ის გლობალური მედიის სააგენტოს (USAGM) მითითებით, რადიო თავისუფალი ევროპის/რადიო თავისუფლების (RFE/RL) უნგრეთის რედაქცია 2025 წლის 21 ნოემბრიდან ფუნქციონირებას შეწყვეტს.ბოლო წლებში ჩვენი თანამშრომლები თავდაუზოგავად და საუკეთესოდ მუშაობდნენ, რათა უნგრელი მკითხველებისთვის დამოუკიდებელი და ობიექტური ინფორმაცია მიეწოდებინათ. მადლობას გიხდით ჩვენი აუდიტორიისგან მიღებული ნდობისთვის, ინტერესისა და მხარდაჭერისთვის“, – აღნიშნულია განცხადებაში.ცნობისთვის, რადიო თავისუფალი ევროპა/რადიო თავისუფლების (RFE/RL) უნგრულმა სამსახურმა მაუწყებლობა 2020 წელს განაახლა. მანამდე ის 1950-დან 1993 წლამდე მუშაობდა.

თეთრი სახლი ადასტურებს, რომ ბოლო ერთი თვეა, სტივ უიტკოფი და მარკო რუბიო სამშვიდობო გეგმის მისაღწევად უკრაინასა და რუსეთთან საიდუმლო მოლაპარაკებებს აწარმოებენ

თეთრი სახლი ადასტურებს, რომ ბოლო ერთი თვის განმავლობაში აშშ  სამშვიდობო გეგმის მისაღწევად უკრაინასა და რუსეთთან საიდუმლო მოლაპარაკებებს აწარმოებს. ამის შესახებ თეთრი სახლის პრესმდივანმა, კეროლაინ ლევიტმა პრესკონფერენციაზე განაცხადა.მისი თქმით, სამშვიდობო გეგმა როგორც რუსეთისთვის, ასევე უკრაინისთვის დადებით შედეგებს მოიტანს.„სპეციალური წარმომადგენელი სტივ უიტკოფი და მარკო რუბიო ბოლო ერთი თვის განმავლობაში ჩუმად მუშაობდნენ გეგმაზე. ისინი ორივე მხარესთან რუსეთთან და უკრაინასთან თანაბრად თანამშრომლობდნენ იმის გასაგებად, თუ რა ვალდებულებებს აიღებენ ქვეყნები ხანგრძლივი და მდგრადი მშვიდობის მისაღწევად“, – განაცხადა ლევიტმა.ლევიტმა აღნიშნა, რომ მოლაპარაკებები გრძელდება, თუმცა, გეგმის შესახებ დამატებით დეტალებზე ვერ ისაუბრებს.„ეს კარგი გეგმაა როგორც რუსეთისთვის, ასევე უკრაინისთვის. ჩვენ გვჯერა, რომ ის ორივე მხარისთვის მისაღები უნდა იყოს და ჩვენ ძალიან ბევრს ვმუშაობთ მის განსახორციელებლად. აშშ-ის არმიის მდივანი დენ დრისკოლი დღეს ვოლოდიმირ ზელენსკის შეხვდა. ჩვენ ვესაუბრეთ დრისკოლს, ის ამ შეხვედრის შემდეგ ძალიან ოპტიმისტურად არის განწყობილი“, – აღნიშნა ლევიტმა.

ცნობილია მსოფლიო ჩემპიონატის პლეი ოფის წილისყრის შედეგები

ციურიხში მსოფლიოს 2026 წლის ჩემპიონატის პლეი ოფის ეტაპის წილისყრა გაიმართა.მუნდიალის დარჩენილი 6 საგზურისთვის 22 გუნდი იბრძოლებს, მათ შორის 16 ევროპიდან, ხოლო დანარჩენები ერთმანეთს კონფედერაციათა შორის პლეი ოფში დაუპირისპირდებიან.ევროპის ზონაში გუნდები ასე დაწყვილდნენ:იტალია – ჩრდილოეთ ირლანდია უელსი – ბოსნია და ჰერცეგოვინამეორე წყვილში გამარჯვებული ფინალურ მატჩს სახლში ჩაატარებს.უკრაინა – შვედეთი პოლონეთი – ალბანეთიპირველ წყვილში გამარჯვებული ფინალურ მატჩს სახლში ჩაატარებს.თურქეთი – რუმინეთი სლოვაკეთი – კოსოვომეორე წყვილში გამარჯვებული ფინალურ მატჩს სახლში ჩაატარებს.დანია – ჩრდილოეთ მაკედონია ჩეხეთი – ირლანდიამეორე წყვილში გამარჯვებული ფინალურ მატჩს სახლში ჩაატარებს.კონფედერაციათა შორისი პლეი ოფის მატჩები მხოლოდ მექსიკაში ჩატარდება – გუნდები ასე დაწყვილდნენ:ახალი კალედონია – იამაიკაგამარჯვებული მუნდიალის საგზურისთვის კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას შეხვდება.ბოლივია – სურინამიგამარჯვებული მუნდიალის საგზურისთვის ერაყს შეხვდება.მსოფლიო ჩემპიონატის პლეი ოფის მატჩები 2026 წლის მარტში ჩატარდება. ამ მომენტისთვის მუნდიალის ფინალურ ეტაპზე 42 გუნდია გასული.ჩემპიონატი აშშ-ში, მექსიკასა და კანადაში 2026 წლის 11 ივნისიდან 19 ივლისის ჩათვლით გაიმართება.

საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტში ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადების 1700 წლისთავის აღნიშვნასთან დაკავშირებით საინფორმაციო შეხვედრა გაიმართა

საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ვიცე-რექტორი, პროფესორი თამარ ლომინაძე და უნივერსიტეტის სამეცნიერო-აკადემიური წრეები საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსს, ენათმეცნიერ ავთანდილ არაბულსა და საზოგადოებრივი მოძრაობის - „ის რაც გვაერთიანებს“ - წევრ მეცნიერებს შეხვდნენ და მათთან ერთად 2026 წლის განმავლობაში იმ მასშტაბურ ღონისძიებებში მონაწილეობასთან დაკავშირებული საკითხები განიხილეს, რომლებიც საქართველოში ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადების 1700 წლისთავის აღნიშვნას მიეძღვნება.ინფორმაციას საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი ავრცელებს.სტუ-ის ცნობით, შეხვედრაში, რომელსაც საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ვიცე-რექტორი, პროფესორი თამარ ლომინაძე უძღვებოდა, ფაკულტეტების დეკანები, კვლევითი ინსტიტუტების დირექტორები და მეცნიერები, სტუ-ის მეცნიერებისა და ინოვაციების დეპარტამენტის ხელმძღვანელი და თანამშრომლები, ასევე, ახალგაზრდა მეცნიერთა საუნივერსიტეტო კლუბის პრეზიდენტი და წევრები მონაწილეობდნენ.როგორც ვიცე-რექტორმა შეხვედრაზე აღნიშნა, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი 2024 წლიდან აქტიურად არის ჩართული ციკლური კულტურულ-საგანმანათლებლო პროგრამის - „ქართული თვითმყოფადობა“ - განხორციელებაში, რომელიც საქართველოს საპატრიარქოსა და საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის თაოსნობით შემუშავდა. მისი თქმით, ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადების თარიღისადმი მიძღვნილი პროგრამის ფარგლებში ცნობილმა მეცნიერ-მკვლევრებმა საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტში არაერთი საინტერესო საჯარო ლექცია ჩაატარეს, რითაც სტუდენტებს მისცეს შესაძლებლობა გაეანალიზებინათ საქართველოს ისტორიის ის უმნიშვნელოვანესი ეტაპები, რომელთაც ქართული სახელმწიფოს უნიკალური კულტურა და ეროვნული ფასეულობები განსაზღვრეს, ასევე, მიეღოთ ამომწურავი ინფორმაცია საუკუნეების მანძილზე საქართველოს მიღწევების, სახელმწიფოებრივი ხედვის, უმნიშვნელოვანესი ისტორიული ფაქტებისა და მოვლენების, ქვეყნის შიგნით თუ გარეთ ჩამოყალიბებული ურთიერთობების შესახებ.თამარ ლომინაძის განცხადებით, რექტორის, აკადემიკოს დავით გურგენიძის ინიციატივითა და უშუალო ჩართულობით, ასევე, უნივერსიტეტის ადმინისტრაციის ქმედითი მხარდაჭერით, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი, როგორც რეგიონში ერთ-ერთი უდიდესი და უძველესი საინჟინრო-ტექნიკური და ტექნოლოგიური სკოლა, გამოხატავს უდიდეს სურვილსა და მზაობას, აქტიურად ჩაერთოს საქართველოში ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადების 1700 წლისთავის აღნიშვნის მასშტაბურ ციკლურ ღონიძიებებში, რომლებიც მომავალი წლის მაძილზე მთელი ქვეყნის მასშტაბით ჩატარდება.როგორც ვიცე-რექტორმა აღნიშნა, ეროვნულ ღირებულებათა და ფასეულობათა უდიდესი მნიშვნელობის გათვალისწინებით, საიუბილეო ღონისძიებებში მონაწილეობის სურვილს გამოთქვამენ საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ფაკულტეტები, თეოლოგიის საუნივერსიტეტო კვლევითი ცენტრი, კვლევითი ინსტიტუტები, სტუდენტები და ახალგაზრდა მეცნიერები. თამარ ლომინაძის განმარტებით, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის რექტორი და ადმინისტრაცია ორგანიზებას გაუწევენ ინტელექტუალური რესურსების მობილიზაციას, რათა საუნივერსიტეტო სივრცეებში, წინასწარ შემუშავებული ორიგინალური ფორმატით, მთელი საიუბილეო წლის განმავლობაში სამეცნიერო-აკადემიური ხასიათის ციკლური ღონისძიებები გაიმართოს.თავის მხრივ, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსმა ავთანდილ არაბულმა და საზოგადოებრივი მოძრაობის - „ის რაც გვაერთიანებს“ - წევრმა მეცნიერებმა საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის სამეცნიერო-აკადემიურ წრეებს გააცნეს თავიანთი ხედვა ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადების 1700 წლისთავის აღნიშვნასთან დაკავშირებით და მიაწოდეს ინფორმაცია საორგანიზაციო საკითხებზე. როგორც საინიციატივო ჯგუფის წევრებმა განაცხადეს, საიუბილეო თარიღის მნიშვნელობიდან გამომდინარე, მისი აღნიშვნა საერთაშორისო მასშტაბითაც მოხდება, რაშიც ასევე აქტიურად ჩაერთვება გაერთიანებული ერების განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის ორგანიზაცია - UNESCO.

ბოლო სიახლეები