სამშაბათი, ივლისი 8, 2025

შექსპირისა და მისი თანამედროვეების პიესებში „ვეფხისტყაოსნის“ ნესტანისა და ტარიელის თავგადასავალია გამოყენებული

კლასიკური და ბიზანტიური მონოგრაფიების ცნობილმა ევროპულმა გამომცემლობამ (Adolf M. Hakkert Publishing Company, Amsterdam, 2018) ინგლისურ ენაზე გამოსცა ქართველი მეცნიერის, ელგუჯა ხინთიბიძის, ახალი მონოგრაფია, „შუასაუკუნეების ქართული რომანი „ვეფხისტყაოსანი“ და შექსპირის ბოლო პერიოდის პიესები“.

ნაშრომში არგუმენტირებულია, რომ ვეფხისტყაოსნისეული ნესტანისა და ტარიელის რომანი ლიტერატურულ წყაროდ ყოფილა გამოყენებული XVII საუკუნის დასაწყისის დიდ ინგლისურ დრამატურგიაში. კერძოდ, შექსპირის თანამედროვეების, ფრანსის ბომონტისა და ჯონ ფლეტჩერის ორი პიესის სიუჟეტის ძირითადი ხაზი რუსთველის შეყვარებული წყვილის ამბის სხვა გარემოში და სხვა პერსონაჟებზე გადატანაა. შექსპირის „ციმბელინის“ როგორც კომპოზიცია, ასევე იდეურ-თემატური ჩანაფიქრიც იმავე წყაროდან მომდინარეობს. რომანის კომპოზიციური და სიუჟეტური დეტალების აშკარა მსგავსება შეინიშნება, ასევე, დიდი დრამატურგის შემოქმედების ბოლო პერიოდის სხვა პიესებში.

 

„ეს ფაქტი მოულოდნელია არა მხოლოდ ჩვენი მეცნიერების, არამედ ინგლისური ლიტერატურული კრიტიკისთვისაც. ჩემი მთავარი ვარაუდია, რომ ტარიელისა და ნესტანის სიყვარულის ამბავი მე-16 საუკუნის დასასრულს ინგლისიდან სპარსეთში ჩასულმა 26-კაციანმა დელეგაციამ ქართველი გენერლის, ალავერდი-ხანი უნდილაძისგან მოისმინა. ამ პერიოდის წიგნებში აღწერილი ამბები, ძირითადად, კარგად ცნობილ ლიტერატურულ ტექსტებს, ზღაპრებსა და ისტორიებს ეფუძნებოდა. ცნობილია, რომ შექსპირის სტილი ცნობილი ამბების სხვა ფილოსოფიით წარმოჩენა გახლდათ… ეს ფაქტი ადასტურებს, რომ ქართველი ერი, მიუხედავად მისი მძლავრი აღმოსავლური ფესვებისა, ოდითგანვე ევროპული კულტურისკენ მიისწრაფოდა…“ – აღნიშნა პროფესორმა ელგუჯა ხინთიბიძემ „ტიფლის-ნიუსთან“ საუბრისას.

„პროფესორ ელგუჯა ხინთიბიძის არაჩვეულებრივი კვლევა, პირველ რიგში, ავლენს საოცარ კავშირს ელიზაბეტ დედოფლისდროინდელ თეატრსა და დიდ ქართულ ნაციონალურ, 12 საუკუნის ეპიკურ ნაწარმოებს – ვეფხისტყაოსანს შორის. ეყრდნობა რა ყველაზე ზუსტ ტექსტუალურ ანალიზს, ის უტყუარად წარმოაჩენს ისეთი მნიშვნელოვან მსგავსებებს როგორიცაა, გარემო, თემა, სიუჟეტი, მოქმედება და პერსონაჟი, რაც უდავოდ სცდება არქეტიპების უბალო დამთხვევას და ავლენს ქართული ეპიკის აშკარა ზეგავლენას შექსპირზე, ბომონტისა და ფლეტჩერზე (კერძოდ, ციმბელინი, მეფე და არამეფე, ფილასტერი). ასევე უნდა აღინიშნოს რომ  ბოლო ორი ნაწარმოების  მოქმედების არეალად  მითითებულია იბერია, რომლის კლასიკური სახელიც საქართველოა.

ანტონ ჯენკინსონის მოგზაურობანი და ანტონი შერლის  ე. წ. „მოსკოვი კომპანი“ (Muscovy Company (1558-1571), თავგადასავლები სპარსეთში (1599) იყო მიზეზი საქართელოსთან მეტად დახლოების. მათი ჩანაწერებით საზრდოობდა იმ პერიოდის ლიტერატურა და ასევე  ეგზოტიკის შეცნობის სულ უფრო მეტად მზარდი სურვილი.  ამ პერიოდის წიგნებსა და პიესებში აღწერილი ამბები ძირითად ეყრდნობოდა კარგად ცნობილ ლიტერატურულ ტექსტებს, პოპულარულ ზღაპრებს, მოგზაურობებსა და ისტორიებს.

სწორედ ეს გარემოებები უდევს საფუძვლად პროფესორ ხინთიბიძის მიერ გამოთქმული ბრწყინვალე  აზრებს. მის მიერ დაადგენილი სავარაუდო კავშირი, რომელიც აახლოვებს შექსპირსა და რუსთაველს ერთმანეთთან, წარმოადგენს ბრწყინვალე კვლევით ნაშომს.

როგოც ჩანს, ფლეტჩერმა მისი ნაწარმოების ფაბულა  მთლიანდ რუსთაველისგან აიღო.  შექსპირი, კი ვინც  არასოდეს გაუშვებდა ხელიდან რაიმე  ახალ ინფორმაციას, ბომონტთან  და ფლეტჩერთან დაახლოებული პირი გახლდათ.

ყოველივე ეს რუდუნებით მოიპოვა, ახსნა და მას ნათელი მოჰფინა პროფესორმა ხინთიბიძემ თავის უპრეცენდენტო წიგნში, რომელიც დანამდვილებით შეიძლება ითქვას, რომ უმნიშვნელოვანესი და ძალიან საინტერესო მონაპოვარია აქამდე ინგლისურ – ქართული კვლევების აკადემიურ სამყაროში არსებულ კვლევებს შორის. “

ანტონი ანდერსონი (ბრიტანეთის გაერთიანებული სამეფო), ავტორი წიგნებისა „მოგზაურობა საქართველოს მთებში“, „ბრიტანელი მოგზაურები საქართველოში“

„შოთა რუსთაველი ქართველებისთვის იგივეა, რაც ბიბლია და შექსპირი ინგლისურენივანი სამყაროსათვის. ეს არის წყარო ციტატების, ანდაზებისა და სამაგალითო ადამიანებისა. ე. ელგუჯა ხინთიბიძე გვიჩვენებს რუსთაველის გავლენას ინგლისურ ლიტერატურაზე. მკითხველს ეძლევა საშუალება გაეცნოს საოცარ კვლევას ამ ლიტერატურულ გავლენაზე.  სპარსეთში მცხოვრებმა ქართველებმა, სპარსეთის მეფის შაჰ აბას 1-ლის სასახლეში შემთხვევითი შეხვედრის დროს, ბრიტანელ დიპლომატებს გააცნეს რუსთაველის პოემა. ამას გარდა, ხინთიბიძე იძლევა შექსპირის, ბომონტისა და ფლეტჩერის პიესების ანალიზს, რითაც ელიზაბეტისდროინდელ ტრაგიკომედიას ახალ ნათელს ჰფენს. ინგლისელი და შუასაუკუნეების მკვლევარებისათვის ეს წიგნი უზომოდ საინტერესო და სასარგებლოა.“

ბერტ ბეინენი (აშშ, ევროპული სამეო კარის ლიტერატურის და ვეფხისტყაოსნის მკვლევარი)

 

 შორენა ლაბაძე

ქეთევან ნინუაhttp://tiflisnews.ge
საინფორმაციო სააგენტო tiflisnews.ge კონტაქტი- ☎️ 555 100 929

უახლესი ცნობები კლინიკიდან-როგორია თორნიკე რიჟვაძის ჯანმრთელობის მდგომარეობა

თორნიკე რიჟვაძე პირველ საუნივერსიტეტო კლინიკაში რჩება. აჭარის მთავრობის ყოფილი თავმჯდომარე რეანიმაციაში კვლავ მართვით სუნთქვაზე იმყოფება. კლინიკის ინფორმაციით, მისი მდგომარეობა მძიმეა, თუმცა დინამიკა დადებითია.შეგახსენებთ, თორნიკე რიჟვაძე საგარეჯოდან თბილისში გუშინ დილით გადმოიყვანეს. ყოფილ მაღალჩინოსანს ცეცხლნასროლი ჭრილობა გულმკერდის არეში, კერძოდ ფილტვში აქვს.სავარაუდოდ, დღეს წარუდგენენ ბრალს საზღვაო ტრანსპორტის სააგენტოს უფროსს, ალექსი ახვლედიანს, რომელსაც თორნიკე რიჟვაძის საქმესთან დაკავშირებით ცეცხლსასროლი იარაღის დაუდევრად შენახვას ედავებიან. პოლიციამ ალექსი ახვლედიანი გუშინ დააკავა და ამ დრომდე ავჭალის დროებითი მოთავსების იზოლატორში იმყოფება.შეგახსენებთ, რომ შემთხვევა სწორედ ახვლედიანის სახლში მოხდა - საგარეჯოში, სადაც საგამოძიებო მოქმედებები გუშინ მთელი დღის განმავლობაში მიმდინარეობდა.საქმეზე მოკვლევა სისხლის სამართლის 115-ე და 238-ე მუხლებით მიმდინარეობს, რაც თვითმკვლელობამდე მიყვანასა და ცეცხლსასროლი იარაღის დაუდევრად შენახვას გულისხმობს.

ბენიამინ ნეთანიაჰუ – აშშ-თან ძალიან მჭიდროდ ვმუშაობთ, რათა ვიპოვოთ ქვეყნები, რომელთაც სურთ, განახორციელონ ის, რასაც ყოველთვის ამბობენ – პალესტინელებისთვის უკეთესი მომავლის მიცემა

ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა, ბენიამინ ნეთანიაჰუმ ღაზის მომავლისა და მისი მოსახლეობის გადასახლებასთან დაკავშირებით დონალდ ტრამპის ხედვას „ბრწყინვალე“ უწოდა.ამის შესახებ ნეთანიაჰუმ თეთრ სახლში აშშ-ის პრეზიდენტ განაცხადა.„ამას ეწოდება თავისუფალი არჩევანი. ადამიანებს დარჩენა თუ უნდათ, შეუძლიათ დარჩნენ, მაგრამ თუ წასვლა უნდათ, უნდა შეძლონ წასვლა“, – განაცხადა ნეთანიაჰუმ.ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა აღნიშნა, რომ ღაზა „ციხესიმაგრეს“ არ უნდა ჰგავდეს, არამედ „ღია ადგილი“ უნდა იყოს, რათა ადამიანებს თავისუფალი არჩევანი ჰქონდეთ.„ჩვენ ვმუშაობთ შეერთებულ შტატებთან ძალიან მჭიდროდ, რათა ვიპოვოთ ქვეყნები, რომელთაც სურთ, განახორციელონ ის, რასაც ყოველთვის ამბობენ – პალესტინელებისთვის უკეთესი მომავლის მიცემა“, – განაცხადა ნეთანიაჰუმ.ცნობისთვის, მანამდე, დონალდ ტრამპმა გამოთქვა ინიციატივა ღაზაში მცხოვრები დაახლოებით ორი მილიონი პალესტინელის დროებით ან მუდმივად მეზობელ ქვეყნებში – ეგვიპტესა და იორდანიაში გადასახლების შესახებ.

ირანის პრეზიდენტი აცხადებს, რომ ისრაელმა მისი მოკვლა სცადა

ირანის პრეზიდენტმა, მასუდ ფეზეშქიანმა ისრაელი მისი მკვლელობის მცდელობაში დაადანაშაულა. ამის შესახებ ფეზეშქიანმა ამერიკელ ჟურნალისტთან, ტაკერ კარლსონთან ინტერვიუს დროს განაცხადა.„კი, ისინი ცდილობდნენ. შესაბამისად მოიქცნენ, მაგრამ ვერ შეძლეს“, – აღიშნავს ირანის პრეზიდენტი.ჟურნალისტის კითხვაზე, იყო არა ამაში ირანის პრეზიდენტი დარწმუნებული, ფეზეშქიანმა აღნიშნა: „რა თქმა უნდა, ეს არ იყო შეერთებული შტატები, რომელიც ჩემი სიცოცხლის წასართმევას ცდილობდა… ეს იყო ისრაელი. მე ვიყავი შეხვედრაზე… ისინი ცდილობდნენ იმ ადგილის დაბომბვას, სადაც ჩვენ ვატარებდით შეხვედრას“, – განაცხადა მასუდ ფეზეშქიანმა.ირანის პრეზიდენტმა არ დააკონკრეტა აღნიშნული სავარაუდო მკვლელობის მცდელობის თარიღი და არც ის, მოხდა თუ არა ეს ბოლოს მიმდინარე კონფლიქტის დროს. ირანის პრეზიდენტმა ასევე განაცხადა, რომ თავისი ქვეყანა „არ ეძებს ბირთვულ იარაღს“ და დაადანაშაულა ნეთანიაჰუ, რომ „1984 წლიდან შექმნა ცრუ მენტალობა, რომ ირანი ეძებს ბირთვულ ბომბს“.ფეზეშქიანის თქმით, ისრაელმა „ყველა ამერიკელ პრეზიდენტს თავში ეს აზრი ჩაუნერგა“ ბირთვულ მოლაპარაკებებთან დაკავშირებით. ფეზეშქიანმა კარლსონს უთხრა, რომ მისი ქვეყანა „ვერ ხედავს პრობლემას“ ბირთვულ მოლაპარაკებებში შეერთებულ შტატებთან კვლავ ჩართვაში, თუმცა მოითხოვს ნდობის აღდგენას.„არის პირობა. მოლაპარაკებების ხელახლა დაწყებისთვის. როგორ ვენდო ხელახლა შეერთებულ შტატებს?“, – აცხადებს ირანის პრეზიდენტი.

„წალკაში, დაბმულ ქალს 9 წელი აუპატიურებდნენ, შვიდი შვილი გააჩინა…“ – თამუნა მუსერიძე ტრეფიკინგის საქმეზე

თამუნა მუსერიძე უმძიმეს ტრეფიკინგის საქმეზე საუბრობს.„წალკაში 9 წელი ქალი ჰყავდათ დაბმული; 9 წელი აუპატიურებდა სხვადასხვა კაცი. ცხრა წლის განმავლობაში გააჩენინეს შვიდი შვილი, რომელიც გაყიდეს. ქალი იყო დაღესტნელი, რომელიც ქართველმა შეყვარებულმა წამოიყვანა საქართველოში. ეს იყო ჩემთვის ბრაზის, ზიზღის, დაუცველობის შეგრძნება ერთად. ამ ქალს ამ უბედურებას ვუკეთებდით ქართველები. ყველა ბავშვი ვიპოვეთ — არც ერთს არ უნდა დედასთან ურთიერთობა, სცხვენიათ დედის ისტორიის...“ — ამბობს თამუნა მუსერიძე.

თეთრი სახლის ცნობით, სტივ უიტკოფი ღაზის საკითხზე მოლაპარაკებების წინსვლის მიზნით დოჰაში გაემგზავრება

ახლო აღმოსავლეთში აშშ-ის სპეციალური წარმომადგენელი სტივ უიტკოფი მიმდინარე კვირის განმავლობაში დოჰაში გაემგზავრება, რათა ღაზაში ცეცხლის შეწყვეტისა და მძევლების გათავისუფლების შეთანხმებაზე მუშაობა განაგრძოს. ინფორმაციას თეთრი სახლი ავრცელებს.„სტივ უიტკოფი აპირებს მიმდინარე კვირაში დოჰაში გამგზავრებას, სადაც დისკუსიებში განაგრძობს ჩართულობას. კატარელები და ეგვიპტელები ძალიან მნიშვნელოვანი პარტნიორები იყვნენ ამ მოლაპარაკებებსა და დისკუსიებში მედიაციისთვის“,- აღნიშნავს თეთრი სახლის პრესმდივანი ქეროლაინ ლივიტი.მისივე თქმით, ისრაელის მიერ მხარდაჭერილი ცეცხლის შეწყვეტის წინადადება მოლაპარაკებების მაგიდაზე დევს და ლივიტი „ჰამასს“ მოუწოდებს, იგივე ნაბიჯი გადადგას.მანამდე, „ჰამასში“ განაცხადეს, რომ დადებითად პასუხობენ წინადადებას, თუმცა სამი პუნქტი შეიტანეს, რომლის მიღებაზეც ისრაელის პრემიერ-მინისტრი ბენიამინ ნეთანიაჰუ უარს ამბობს.

ბოლო სიახლეები