შაბათი, ოქტომბერი 25, 2025

პროკურატურის ცნობით, მიხეილ სააკაშვილი ბრალდებულია „ტელეიმედი“-ს დარბევის, 7 ნოემბრის დარბევის, პატარკაციშვილების ქონების დაუფლების და სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის კუთვნილი საბიუჯეტო თანხების გაფლანგვის ფაქტებზე

საქართველოს გენერალური პროკურატურის ცნობით, მიხეილ სააკაშვილი ბრალდებულია „ტელეიმედი“-ს დარბევის, 7 ნოემბრის დარბევის, პატარკაციშვილების ქონების დაუფლების და სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის კუთვნილი 9 024 367 ლარის გაფლანგვის ფაქტებზე.

„ტელეიმედი“-ს დარბევის, 7 ნოემბრის დარბევის და პატარკაციშვილების ქონების დაუფლების ფაქტზე, მიხეილ სააკაშვილს ბრალდება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 333-ე მუხლის მესამე ნაწილის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტებით (სახელმწიფო-პოლიტიკური თანამდებობის მქონე პირის მიერ, ძალადობითა და დაზარალებულის პირადი ღირსების შეურაცხყოფით, სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტება, რამაც ფიზიკური პირის უფლების, საზოგადოების და სახელმწიფოს კანონიერი ინტერესის არსებითი დარღვევა გამოიწვია) და 333-ე მუხლის მეორე ნაწილით (სახელმწიფო-პოლიტიკური თანამდებობის მქონე პირის მიერ სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტება, რამაც ფიზიკური პირის უფლების, სახელმწიფოს და საზოგადოების კანონიერი ინტერესის არსებითი დარღვევა გამოიწვია) აქვს წარდგენილი, რაც სასჯელის სახედ და ზომად 5-დან 8 წლამდე ვადით თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს.

როგორც გენერალურ პროკურატურაში დღეს გამართულ ბრიფინგზე განაცხადეს, გამოძიებით დადგენილია, რომ 2006-2007 წლებში „ტელეიმედის“ ეთერში გავიდა არაერთი მწვავე სიუჟეტი, რაც რადიკალურად მიუღებელი აღმოჩნდა პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილისთვის, რომელმაც ბადრი პატარკაციშვილის მიმართ განახორციელა მუქარა, რათა ამ უკანასკნელს ნებაყოფლობით დაეთმო ტელევიზია, წინააღმდეგ შემთხვევაში მის მიმართ დაიწყებოდა სისხლისსამართლებრივი დევნა და მოხდებოდა, როგორც „ტელეიმედის“, ასევე სხვა ქონების იძულებით ჩამორთმევა. მიუხედავად მუქარისა, ბადრი პატარკაშვილმა არ დათმო ტელევიზია და მისი შენარჩუნებისთვის უფრო მეტი გარანტიის შექმნის მიზნით 2007 წლის ნოემბერში, „ტელეიმედის“ მართვის უფლება ამერიკის შეერთებულ შტატებში რეგისტრირებულ მედიამაგნატს გადასცა.

საზოგადოებაში დაგროვილი მასობრივი უკმაყოფილება ხელისუფლებისადმი, 2007 წლის ნოემბრის საპროტესტო აქციებში გადაიზარდა. 2007 წლის 4 ნოემბერს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში ჩატარდა თათბირი, რომელსაც სხვა თანამდებობის პირებთან ერთად ესწრებოდა საქართველოს გენერალური პროკურორი ზურაბ ადეიშვილი. თათბირზე, ივანე მერაბიშვილის მხრიდან გაიცა უკანონო დავალება, რომ ძალოვანი უწყებების გამოყენებით, მომხდარიყო მომიტინგეების ცემა და მათ მიმართ კანონით აკრძალული საშუალებების გამოყენება, რა გზითაც მოხდებოდა ქვეყანაში საპროტესტო ტალღის ჩახშობა.

2007 წლის 7 ნოემბერს, პარლამენტის შენობის წინ მყოფ მოშიმშილე მომიტინგეებს, გაფრთხილების გარეშე, დილის საათებში თავს დაესხნენ ხელკეტით შეიარაღებული პოლიციის თანამშრომლები და ძალის გამოყენებით დაარბიეს. აღნიშნულმა ფაქტმა გამოიწვია საპროტესტო აქციის მონაწილეთა რაოდენობის გაზრდა, რომელთა დასაშლელადაც გამოიყენეს არაპროპორციული ძალა და კანონით აკრძალული არალეტალური იარაღი. სცემეს სახალხო დამცველი, პოლიტიკური პარტიის წევრები, ჟურნალისტები, ხოლო მომიტინგეებს, რომლებიც თავს აფარებდნენ შენობებს, სპეცრაზმი ფიზიკურად გაუსწორდა.

მომიტინგეთა ხელახალი შეკრების აღსაკვეთად, საქართველოს კონსტიტუციისა და მოქმედი კანონმდებლობის დარღვევით, საქართველოს პრეზიდენტის და ქვეყნის უმაღლესი მთავარსარდლის, მიხეილ სააკაშვილის გადაწყვეტილებით, რუსთაველის გამზირის მიმდებარე ტერიტორიაზე, გამოყვანილი იქნა თავდაცვის სამინისტროს შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, რომელსაც ადგილზე ხელმძღვანელობდა თავდაცვის მინისტრი დავით კეზერაშვილი.

გარდა ზემოაღნიშნულისა, შინაგან საქმეთა მინისტრის ივანე მერაბიშვილის დავალებით, ბადრი პატარკაციშვილის კუთვნილ მთაწმინდის პარკის ტერიტორიაზე, სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე შეიჭრნენ დაცვის პოლიციის დეპარტამენტის შეიარაღებული სპეცრაზმელები, რომლებმაც უკანონოდ დაიკავეს აღნიშნული ტერიტორია და გამოაძევეს თანამშრომლები.

მიხეილ სააკაშვილმა გამოიყენა შექმნილი სიტუაცია, საქართველოს კონსტიტუციის და მოქმედი კანონმდებლობის დარღვევით გადაწყვიტა ძალოვანი უწყებების გამოყენებით „ტელეიმედის“ დარბევა და მაუწყებლობის ეთერიდან გათიშვა. 2007 წლის 7 ნოემბერს, შინაგან საქმეთა მინისტრის ივანე მერაბიშვილის და გენერალური პროკურორის ზურაბ ადეიშვილის დავალებით, სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე, „ტელეიმედის“ შენობაში, უკანონოდ შეიჭრნენ შინაგან საქმეთა სამინისტროს და ფინანსთა სამინისტროს სპეცდანიშნულების რაზმები და ოპერატიული თანამშრომლები. მათ მიზანმიმართულად დაამსხვრიეს საეთერო ჩართვის აპარატურა, გამორთეს ტელეკომპანიის სატელევიზიო სიგნალი, ამასთან ჟურნალისტებს და ტელეკომპანიაში მყოფ პირებს, ასევე, იქ დასაქმებულ პერსონალს მიაყენეს სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა, მათ შორის „ტელეიმედის“ ეზოში ჟურნალისტების წინააღმდეგ, „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მოთხოვნათა იგნორირებით გამოიყენეს არალეტალური იარაღი. აღნიშნული მოვლენების შემდგომ, ერთი თვის განმავლობაში ტელეკომპანიის ტერიტორია ბლოკირებული ჰქონდათ ძალოვანი სტრუქტურის წარმომადგენლებს.

რაც შეეხება სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურის კუთვნილი 9 024 367 ლარის გაფლანგვის ფაქტს, უწყების ცნობით, აღნიშნულ საქმეზე მიხეილ სააკაშვილი ბრალდებულია სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით ჩადენილი ფულადი თანხის დიდი ოდენობით გაფლანგვისათვის, რაც სასჯელის სახედ და ზომად შვიდიდან თერთმეტ წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს.

გამოძიებით დადგენილია, რომ საქართველოს პრეზიდენტმა მიხეილ სააკაშვილმა, მის მიერ საბიუჯეტო თანხების არამიზნობრივად გამოყენების ფაქტების გამჟღავნების თავიდან აცილების მიზნით, საიდუმლო ფორმით, პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდიდან მის უშუალო დაქვემდებარებაში მყოფი სახელმწიფო დაცვის სპეციალური სამსახურისთვის გამოყო თანხები.
2009 წლის 1 მაისიდან 2013 წლის 25 თებერვლამდე, მიხეილ სააკაშვილის დავალებით და ორგანიზებით, მისი პირადი მიზნებისთვის, აღნიშნული თანხიდან არამიზნობრივად დაიხარჯა სახელმწიფო ბიუჯეტის კუთვნილი 9 024 367 ლარი.

ორივე სისხლის სამართლის საქმეზე თბილისის საქალაქო სასამართლოში განხილვა მიმდინარეობს.

ქეთევან ნინუაhttp://tiflisnews.ge
საინფორმაციო სააგენტო tiflisnews.ge კონტაქტი- ☎️ 555 100 929

ლევან იოსელიანი – იმ ადამიანების პოლიტიკაში ხილვა არ მინდა, რომლებიც ადამიანების უფლებების ფეხქვეშ გათელვაში მონაწილეობდნენ, არ მინდა, ჩემს მომავალს განსაზღვრავდეს ადამიანი, რომელიც გუშინ ციხეში...

იმ ადამიანების პოლიტიკაში ხილვა არ მინდა, რომლებიც ადამიანების უფლებების სისტემურ ფეხქვეშ გათელვაში იღებდნენ მონაწილეობას, ამ ყველაფერში იყო ჩართული და ამას ამართლებდა, – ამის შესახებ სახალხო დამცველმა, ლევან იოსელიანმა „ტვ პირველის“ ეთერში განაცხადა.იოსელიანს „ქართული ოცნების“ საკონსტიტუციო სარჩელთან დაკავშირებით დაუსვეს კითხვა.„ნამდვილად არ მინდა, ჩემს მომავალს განსაზღვრავდეს ის ადამიანი, რომელიც გუშინ ციხეში ადამიანებს აწამებდა. ძალიან ბევრია, ვინც ამას ამართლებდა, ვინც ამის მონაწილე იყო. არც ის ადამიანები არ უნდა იყვნენ ამ ქვეყანაში გადაწყვეტილებების მიმღებები, ვინც ასეთ რამეში იქნება მხილებული. რაც შეეხება კონკრეტულ გადაწყვეტილებას, სარჩელს როცა ვნახავთ, შემდეგ მივიღებ გადაწყვეტილებას, წინასწარ ასეთ რამეზე საუბარი მიჭირს. ერთი შემიძლია, ვთქვა, რომ ასეთი რამ მომხდარა სხვა ქვეყნებშიც. საქართველო არ იქნება პირველი შემთხვევა. გერმანიაშიც მომხდარა, ესპანეთშიც, თურქეთშიც, საქართველოშიც. ზვიად გამსახურდიამ თავის დროზე აკრძალა კომუნისტური პარტიის მონაწილეობა. სასამართლომ უნდა მიიღოს ამაზე გადაწყვეტილება. სასამართლო თუ იქნება დაუსაბუთებელი, დარწმუნებული ვარ, შემდეგ სტრასბურის სასამართლო ამ ყველაფერზე განსხვავებულ მოსაზრებას გამოაქვეყნებს. ეს ის საკითხი არ არის, რაც, საბოლოო ჯამში, გაურკვეველი დარჩება. თუ იქნება დასაბუთებული, სტრასბურგის სასამართლოც ან არ განიხილავს, არ მიიღებს წარმოებაში ან არ გაითვალისწინებს გამსაჩივრებლის პოზიციებს. ასე რომ, ვნახოთ, დაველოდოთ პროცესს. პერსონალურად ვინმეს მიმართ წინააღმდეგობა არ მაქვს, პერსონალურად არავინ მინდა ციხეში მოხვდეს, აიკრძალოს ან სხვა პრობლემები შეექმნას, მაგრამ ადამიანების უფლებებს ვინც ფეხქვეშ თელავდა ან თელავს, ჩემი აზრით, მათ ჭკუა არ უნდა გვასწავლონ, ჩვენი მომავალი არ უნდა განსაზღვრონ და პოლიტიკური გადაწყვეტილებები არ უნდა მიიღონ“, – განაცხადა ლევან იოსელიანმა.

უმძიმესი ავარია აბაშასთან

აბაშასთან რამდენიმე წუთის წინ უმძიმესი ავარია მოხდა.თვითმხილველის ინფორმაციით, ერთმანეთს 4 ავტომანქანა შეეჯახა, აქედან ერთი საქორწილო მანქანაა წითელი ლენტებითთვითმხილველის თქმით, დაშავებულია 10 პირი,რომლებიც სხვადასხვა ავტომობილებში ისხდნენ. აქედან 3-ს ადგილზე გაეწია დახმარება.ადგილზე მობილიზებულია საპატრულო პოლიციის ეკიპაჟები და სასწრაფოს ბრიგადები. სასწრაფოს დაშავებული 7 პირი სხვადასხვა კლინიკებში გადაჰყავს.საავტომობილო გზა ნაწილობრივ გადაკეტილია.ამ წუთებში აღმოსავლეთიდან მომავალ მხოლოდ მსუბუქ ავტომობილებს უშვებენ.

ცვლილება, რომელიც 17 ოქტომბრიდან ამოქმედდა – მნიშვნელოვანი ინფორმაცია მოქალაქეებს

2025 წლის 17 ოქტომბრიდან ძალაში შევიდა საქართველოს პარლამენტის მიერ დამტკიცებული საკანონმდებლო ცვლილებები, რომელსაც შინაგან საქმეთა სამინისტრო ავრცელებს:„როგორც საზოგადოებისთვის ცნობილია, 2025 წლის 17 ოქტომბრიდან ძალაში შევიდა საქართველოს პარლამენტის მიერ დამტკიცებული საკანონმდებლო ცვლილებები. გვსურს კიდევ ერთხელ განვმარტოთ თუ რას გულისხმობს აღნიშნული ცვლილებები.კანონის ახალი რედაქციის თანახმად, 60 დღემდე ადმინისტრაციულ პატიმრობას გამოიწვევს შეკრება-მანიფესტაციისას:ცეცხლსასროლი ან/და ცივი იარაღის, ფეთქებადი, ადვილად აალებადი, რადიოაქტიური ნივთიერების ან პიროტექნიკური ნაწარმის ქონა;აკრძალული საგნის ან ნივთიერების ქონა;საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევაში, შსს-ს მოთხოვნით შეწყვეტილ შეკრებაში მონაწილეობა.შეკრების მონაწილეებისთვის 15 დღემდე, ხოლო ორგანიზატორებისთვის − 20 დღემდე ადმინისტრაციულ პატიმრობას გამოიწვევს შეკრება-მანიფესტაციისას:სახის ნიღბით ან სხვა საშუალებით დაფარვა; ცრემლმდენი ან/და მომწამვლელი ნივთიერების ქონა;გზის სავალი ნაწილის ხელოვნურად გადაკეტვა, თუ ამას არ მოითხოვს შეკრებაში მონაწილე პირთა რაოდენობა;დროებითი კონსტრუქციის მოწყობა, რაც საფრთხეს ქმნის ან ხელს უშლის შეკრებას ან/და პოლიციის მიერ საზოგადოებრივი წესრიგისა და უსაფრთხოების დაცვას.ჩამოთვლილი ყველა ქმედების ჩამდენ პირს პირველ ჯერზე, შესაძლოა დაეკისროს ადმინისტრაციული პატიმრობა, ხოლო ქმედების განმეორების (სახდელდადებული პირის მიერ 1 წლის განმავლობაში ქმედების ჩადენა) შემთხვევაში სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა, რაც სასჯელის სახით ითვალისწინებს თავისუფლების აღკვეთას 1 წლამდე ვადით, ხოლო ქმედების არაერთგზის ჩადენისას − 2 წლამდე ვადით.გარდა ამისა, სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას გამოიწვევს მესამედ ან მეტჯერ, ჩადენილი პოლიციისადმი დაუმორჩილებლობა ან/და პოლიციელისთვის შეურაცხყოფის მიყენება. აღნიშნულ ქმედებაზე სასჯელის სახით გათვალისწინებულია თავისუფლების აღკვეთა ერთ წლამდე ვადით, ხოლო არაერთგზის ქმედების ჩადენისას − 2 წლამდე ვადით.კიდევ ერთხელ მოვუწოდებთ აქციის მონაწილეებსა და ორგანიზატორებს, პროტესტი გამოხატონ „შეკრებებისა და მანიფესტაციის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი მოთხოვნების დაცვით, არ განახორციელონ კანონსაწინააღმდეგო ქმედებები და არ მოახდინონ გზის სავალი ნაწილის ხელოვნურად ბლოკირება.წინააღმდეგ შემთხვევაში, შინაგან საქმეთა სამინისტრო იმოქმედებს კანონით მისთვის მინიჭებული მანდატის ფარგლებში, მოახდენს ყველა სამართალდამრღვევი პირის იდენტიფიცირებას და მათ მიმართ გაატარებს კანონით განსაზღვრულ შესაბამის ზომებს”, - ნათქვამია უწყების მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში.

ევროკავშირმა და უზბეკეთმა პარტნიორობის გაფართოების შესახებ შეთანხმება გააფორმეს

ევროკავშირმა და უზბეკეთმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას პარტნიორობის გაფართოების შესახებ.როგორც ევროკავშირის პრესსამსახურში განაცხადეს, ხელმოწერილი შეთანხმება ხელს შეუწყობს ვაჭრობის დივერსიფიკაციას და მდგრად განვითარებას.„ეს შეთანხმება გზას უხსნის ახალ ჰორიზონტებს ისეთ სფეროებში თანამშრომლობისთვის, როგორებიცაა კიბერუსაფრთხოება, ტერორიზმთან ბრძოლა, საზღვრების უსაფრთხოება და ჰიბრიდული საფრთხეების აღკვეთა“, – აღნიშნულია ევროკომისიის განცხადებაში.ამ შეთანხმების ხელმომწერები, თუ შესაბამისი პირობები იარსებებს, განიხილავენ რეადმისიის საკითხებს და სავიზო რეჟიმის გამარტივებას.ბრიუსელში განაცხადეს, რომ შეთანხმება ხელს შეუწყობს რეგიონთან კავშირების გაღრმავებას. ევროკომისიაში აღნიშნეს, რომ ჩარჩოშეთანხმება ქმნის ახალ საკანონმდებლო საფუძველს პოლიტიკური დიალოგის გასამყარებლად და ურთიერთსასარგებლო სფეროებში თანამშრომლობის გაღრმავებას.„ახალი ფორმატი მიზნად ისახავს კონფლიქტების პრევენციასა და დარეგულირებას, რეგიონული სტაბილურობის განმტკიცებას, განიარაღებას, შეიარაღებაზე კონტროლს და საექსპორტო კონტროლს”, – ნათქვამია ევროკომისიის განცხადებაში.ამასთან ერთად, შეთანხმება აჩენს ახალ შესაძლებლობას კრიტიკულად მნიშვნელოვანი ნედლეულის მოპოვების სფეროში თანამშრომლობის გასაღრმავებლად.რეგიონული სატრანსპორტო ხელმისაწვდომობის ზრდა განხორციელდება ევროკომისიის ინიციატივის, Global Gateway-სა და ტრანსკასპიური დერეფნის საშუალებით.ცნობისთვის, აპრილში ევროკავშირში განაცხადეს, რომ ცენტრალურ აზიასთან თანამშრომლობის ახალი ეპოქა დაიწყო. მედიის ცნობით, ევროკავშირის საინვესტიციო პროექტი Global Gateway განიხილება, როგორც ევროპის პასუხი ჩინეთის ინიციატივაზე „ახალი აბრეშუმის გზა”. ცენტრალური აზიის რეგიონი მდიდარია ძვირფასი ბუნებრივი წიაღისეულით, მათ შორის არის კობალტი და სპილენძი.

დიმიტრი ცქიტიშვილი გახარიას პარტიაზე – პარლამენტში შესვლა შეცდომაა – კი იძახიან, არ მივეცით ლეგიტიმაციაო, მაგრამ მათი მხრიდან ეს ლეგიტიმაციის მიცემაა, მოსწონთ თუ არ მოსწონთ,...

ჩემი ბრალი ალბათ ის არის, რომ უფრო მეტი განგაში არ ავტეხე, მაგრამ, რეალურად, მივედით იქამდე, რაც უკვე თავად ირაკლი კობახიძემ თქვა - ეს სცენარი, პრაქტიკულად, მათი მოგონილი იყო, მათ მოგონილ სცენარზე წამოვეგეთ და 4 ოქტომბერს ოპოზიციური სპექტრი მთლიანად დამარცხდა, - ამის შესახებ ოპოზიციონერმა პოლიტიკოსმა, დიმიტრი ცქიტიშვილმა „პალიტრანიუსის“ გადაცემა „360 გრადუსში“ განაცხადა.ცქიტიშვილმა თავისი ყოფილი გუნდის, გიორგი გახარიას პარტიის პარლამენტში შესვლის გადაწყვეტილებაც გააკრიტიკა და „ქართული ოცნების” ინტერესებზე მორგებას დაუკავშირა. ცქიტიშვილის თქმით, გახარიას გუნდი პარლამენტში შესვლით „ქართულ ოცნებას“ ლეგიტიმაციას აძლევს.„ეს ფრაგმენტირებული ოპოზიცია ყველაზე მეტად ემსახურება „ქართული ოცნების” ინტერესებს. დღეს რეალურად მივედით იქამდე, რომ 4 ოქტომბერს განსაკუთრებით და მას მერეც, ოპოზიციის ყველა ქმედებები მოემსახურა „ქართული ოცნების” ინტერესებს, მათ შორის, კონკრეტულად ერთი პოლიტიკური ჯგუფის ქმედება.რეალურად ეს შედეგი დადგა და ამის გააზრება თუ არ გვინდა, მაშინ ახლიდან გავივლით ამ პროცესებს და ისევ დამარცხებულები გამოვალთ.ჩემი ბრალი ალბათ ის არის, რომ უფრო მეტი განგაში არ ავტეხე, მაგრამ, რეალურად, მივედით იქამდე, რაც უკვე თავად ირაკლი კობახიძემ თქვა - ეს სცენარი, პრაქტიკულად, მათი მოგონილი იყო, მათ მოგონილ სცენარზე წამოვეგეთ, ზოგი ნებსით, ზოგი უნებლიედ, მაგრამ მათი სცენარით ვიმუშავეთ და 4 ოქტომბერს ოპოზიციური სპექტრი მთლიანად დამარცხდა და დღეს პასუხისმგებლობა გადატანილი გვაქვს მთლიანად იმ ჯგუფზე, რომელიც თავდადებით იბრძვის ქუჩაში.პარლამენტში შესვლა, რა თქმა უნდა, შეცდომაა. თუ მაშინ შესვლა შეცდომა იყო, ახლა კიდევ უფრო დიდი შეცდომაა, არცერთ შემთხვევაში გამართლებული არ არის. ეს არის მცდელობა, რომ ლეგიტიმაცია მისცენ, კი იძახიან, არ მივეცით ლეგიტიმაციაო, მაგრამ მათი მხრიდან ეს ლეგიტიმაციის მიცემაა, მოსწონთ თუ არ მოსწონთ, ასეა. ეს არ ნიშნავს, რომ პარლამენტი ლეგიტიმური გახდება იმიტომ, რომ საერთაშორისო სისტემაში და ქართულ საზოგადოებაში შედგა ის, რომ ეს პარლამენტი არალეგიტიმურია, მაგრამ გახარიას პარტიამ მათ თავისი მხრიდან მისცა ლეგიტიმაცია იქ ყოფნითა და იქ მუშაობით”, - განაცხადა დიმიტრი ცქიტიშვილმა.

ბოლო სიახლეები