ოთხშაბათი, ივლისი 2, 2025

როგორ დავიცვა ჩემი პირადი მონაცემები სოციალურ ქსელში?

Facebook-სთვის ჩვენი პირადი მონაცემები ნავთობის ტოლფასია: სწორედ სოცქსელის მომხმარებლები არიან კომპანიის შემოსავლის წყარო, რადგან ისინი იზიდავენ რეკლამის დამკვეთებს. არავისთვის საიდუმლო არ არის, რომ Facebook-ს ნებისმიერი მომხმარებლის დეტალური პორტრეტის შედგენა შეუძლია: რა უყვარს მას და რა – არა, რა ცხოვრების წესი აქვს და რომელი პოლიტიკოსების მიმართ აქვს სიმპათია და პირიქით. პირადი მონაცემების უსაფრთხოების საკითხი ქსელში კვლავ აქტუალური გახდა კომპანია Cambridge Analytica-სთან დაკავშირებული სკანდალის შემდეგ, როდესაც გაირკვა, რომ პოლიტიკოსებზე მომუშავე ფირმამ ფეისბუკის საშუალებით 50 მილიონი მომხმარებლის პირად მონაცემებზე წვდომა მოიპოვა. BBC წერს, თუ რის გაკეთება შეუძლიათ მომხმარებლებს საკუთარ პირად მონაცემებზე კონტროლის აღსადგენად და მისი გავრცელების შეზღუდვისათვის.

ფეისბუკში ტესტების შევსება მართლაც სახიფათოა?

„ნიუსფიდში“ მუდმივად ჩნდება სხვადასხვა ტესტი, რომელიც მომხმარებლებს IQ-ს (ინტელექტის კოეფიციენტის) შემოწმებას ან საკუთარი თავის ჰოლივუდელ ვარსკვლავებთან შედარებას სთავაზობს. სწორედ ერთ-ერთი ასეთი ტესტი გამოიყენა Cambridge Analytica-მ „ფეისბუკის“ მილიონობით მომხმარებელზე ინფორმაციის შეგროვებისათვის. ტესტს ერქვა This is Your Digital Life („ეს თქვენი ციფრული ცხოვრებაა“).

ასეთი ტესტების უმრავლესობას ახლავს განმარტება, რომ თქვენს პირად მონაცემებს არაფერი ემუქრება. ისინი სპეციალურად არის ისე მოწყობილი, რომ მომხმარებლების ყურადღება მიიპყროს და მას ბმულზე გადასვლა აიძულოს. მაგრამ ხშირად ეს მხოლოდ ფანდია მონაცემების მასობრივი შეგროვებისათვის. თანაც, „ფეისბუკი“ ამას მათ უკრძალავს.

პერსონალური მონაცემების დაცვის ორგანიზაცია Electronic Frontier Foundation-ის განმარტებით, მსგავსი ტესტების პირადი ინფორმაციის შეგროვებისათვის გამოყენება ასახავს იმას, თუ როგორ იყო ფორმულირებული „ფეისბუკის“ წესები იმ კონკრეტული მომენტისათვის.

მას შემდეგ სოცქსელმა მომხმარებელთან შეთანხმების პირობები შეცვალა, შეზღუდა რა ინფორმაციის წრე, რომელთან წვდომაც მესამე კომპანიებს შეუძლიათ. კერძოდ, ახლა, ამა თუ იმ მომხმარებლის მეგობრებზე ინფორმაციის მიღება არ შეიძლება. თუმცა ბოლომდე გარკვეული მაინც არა რის, კონკრეტულად რომელი და რა მოცულობის ინფორმაცია ჩაიგდო ხელში Cambridge Analytica-მ. ამას ახლა ბრიტანეთის ხელისუფლება არკვევს.

რის გაკეთება შეიძლება საკუთარი მონაცემების დასაცავად?

– მოქმედ ექაუნთში შედით მენიუში „პარამეტრები < აპლიკაციები“ (Settings <  Apps); დააჭირეთ ღილაკს „რედაქტირება“ (Edit) მენიუში „აპლიკაციები, ვებგვერდები და ფლაგინები“ (Apps, Websites and Plugins); აირჩიეთ ღილაკი „გათიშეთ პლატფორმა“ (Disable Platform). ამ მოქმედებით თქვენ გაუთიშავთ წვდომას თქვენს ექაუნთზე ყველა გარე ვებგვერდს, პროგრამას და აპლიკაციას, კერძოდ თქვენ ვეღარ შეძლებთ იქ აუთენტიფიკაციის გავლას „ფესბუკით“.

თუ ეს ზედმეტად რადიკალური ნაბიჯია და გსურთ აპლიკაციების არა სრულად გათიშვა, არამედ მათი უფლებების შეზღუდვა და მათთვის წვდომის მინიჭება მხოლოდ აუცილებელ ინფორმაციაზე, ამისთვის სხვა ვარიანტიც არსებობს.

– მობილურ ტელეფონზე მოქმედი ექაუნთიდან შედით პარამეტრებში (Settings) და ცალ-ცალკე გათიშეთ ინფორმაციის ყველა ის კატეგორია, რომელთანაც არ გინდათ რომ აპლიკაციას წვდომა ჰქონდეს. ეს შეიძლება იყოს თქვენი ბიოგრაფია, დაბადების დღე, ოჯახის წევრები, რელიგიური შეხედულებები, ხართ თუ არა ქსელში, პოსტები თქვენს გვერდზე, თქვენი ჰობი და ინტერესები.

– არასდროს დააჭიროთ თითი ღილაკს Like („მომწონს“) რომელიმე კონკრეტული პროდუქტის ვებგვერდზე, ხოლო თუ ონლაინ-თამაშის თამაში ან ტესტის შევსება გინდათ, არასდროს შეხვიდეთ იქ „ფეისბუკით“ (Login with Facebook) და სოცქსელის ბმულით, არამედ პირდაპირ იმ ვებგვერდის მისამართზე შედით. აუთენტიფიკაციის გავლა „ფეისბუკით“ ბევრად იოლია, მაგრამ ამ გზით თქვენ აპლიკაციის შემქნელებს აძლევთ წვდომას სხვადასხვა ინფორმაციაზე თქვენ შესახებ.

სინამდვილეში, საკუთარი მონაცემების აბსოლუტური პრივატულობის დაცვის ერთადერთი გზა „ფეისბუკის“ მოხმარებაზე უარის თქმაა. კომპანია თავისი მომხმარებლების დაცვისათვის უფრო მეტს მხოლოდ იმ შემთხვევაში გაკეთებს, თუ ადამიანები სოცქსელიდან გასვლას დაიწყებენ. ამ მომენტისთვის კომპანიას არ აქვს განსაკუთრებული მიზეზები რაიმე შეცვალოს.

Cambridge Analytica-ს სკანდალის ფონზე Twitter-ზე აქტიურად იკრებს ძალას ჰეშთეგი #DeleteFacebook (#წაშალეფეისბუკი). მაგრამ ამ ნაბიჯს სავარაუდოდ ბევრი არ გადადგამს, განსაკუთრებით ისინი, ვისაც „ფეისბუკი“ ქსელში თავისი ცხოვრების განუყოფელ ნაწილად მიაჩნია.

როგორ გავიგო რა მონაცემებია ჩემს შესახებ შენახული?

მოქმედი კანონმდებლობით, მომხმარებელს უფლება აქვს მიმართოს ნებისმიერ კომერციულ კომპანიას და მოსთხოვოს მას თავის შესახებ სრული ინფორმაცია, რომელიც მას გააჩნია. როდესაც 2011 წელს Facebook-ს მსგავსი რამ მოსთხოვა ავსტრიელმა აქტივისტმა მაკს შრემსმა, მას პასუხად გადასცეს CD, რომელზეც 1200 ფაილი იყო ჩაწერილი. ასე გაარკვია მან, რომ სოცქსელი ინახავდა ინფორმაციას ყველა იმ მოწყობილობის IP-მისამართზე, საიდანაც ის ოდესმე შესულა „ფეისბუკის“ ვებგვერდზე, მისი მიმოწერის მთელ არქივს, მისი გადაადგილების სრულ ისტორიას და იმ ინფორმაციასაც კი, რომელზეც დარწმუნებული იყო რომ წაშალა – ზოგიერთი პირადი მიმოწერა, სტატუსები და პუბლიკაციები თავის კედელზე. თუმცა სამყაროში, რომელშიც Facebook-ი აქტიურად უზიარებს ინფორმაციას მესამე კომპანიებს, გაურკვეველია ვის შეიძლება კონკრეტულად მსგავსი მოთხოვნით წერილი გაუგზავნო.

BBC-ის ინფორმაციით, ვითარება სავარაუდოდ, ამ ზაფხულში შეიცვლება, როდესაც ევროპაში პერსონალური მონაცემების დაცვაზე ახალ ნორმატიულ აქტს მიიღებენ. ის სერიოზულად გაუიოლებს მომხმარებლებს საკუთარი პირადი ინფორმაციის კონტროლს, ხოლო მსგავსი ნორმების დარვევაზე მნიშვნელოვანი ჯარიმების დაწესება ხელს შეუწყობს იმას, რომ კომპანიები მომხმარებლებს მათ პირად ინფორმაციას მიაწვდიან, თანაც ეს ისეთი ფორმით უნდა გააკეთონ, რომ ინფორმაცია მკაფიოდ და იოლად იკითხებოდეს.

რამდენ ხანს ინახება ინფორმაცია და შეიძლება თუ არა ისტორიის სრულად წაშლა?

ინფორმაციის დაცვის შესახებ ევროპული კანონებით, კომპანიებს მომხმარებლების შესახებ ინფორმაციის შენახვა შეუძლიათ “იმდენ ხანს, რამდენ ხანსაც აუცილებელია”, მაგრამ ამის ინტერპრეტირება სხვადასხვაგვარად შეიძლება. „ფეისბუკის“ შემთხვევაში ეს ნიშნავს იმას, რომ თუ მომხმარებელი თავად არ წაშლის თავის პოსტს, ის ნამდვილად დარჩება ონლაინ.

რაც შეეხება ისტორიის სრულად წაშლას, მომხმარებლებს შეუძლიათ თავისი ექაუნთების წაშლა, რამაც თეორიულად ყველა პოსტი უნდა „გააქროს“. მაგრამ Facebook-ი მათ, ვისაც სოცქსელისგან დასვენება უნდა, ურჩევს პროფილი არ წაშალონ, არამედ „დეაქტივაციის“ ღილაკი გამოიყენონ იმ შემთხვევისთვის, თუ დაბრუნება მოუნდებათ. ამასთან თქვენ შესახებ ქსელში მაინც უმრავი ინფორმაცია რჩება თქვენი მეგობრების პოსტებში.

პერსონალური მონაცემების დაცვის ახალ რეგულაციაში ერთ-ერთი არსებითი ცვლილება უნდა გახდეს ადამიანის უფლება „ქსელმა“ დაივიწყოს. თეორიულად, ამან ინტერნეტში ნებისმიერი პირადი ინფორმაციის სამუდამოდ წაშლა უნდა გააიოლოს.

ქეთევან ნინუაhttp://tiflisnews.ge
საინფორმაციო სააგენტო tiflisnews.ge კონტაქტი- ☎️ 555 100 929

კაია კალასი – ევროკავშირი მზადაა, ხელი შეუწყოს ირანის ბირთვულ მოლაპარაკებებში დაბრუნებას

ევროკავშირი მზადაა, ხელი შეუწყოს ირანის ბირთვულ მოლაპარაკებებში დაბრუნებას. ამის შესახებ საგარეო პოლიტიკისა და უსაფრთხოების საკითხებში ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენელი, კაია კალასი წერს.როგორც კალასი წერს, ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრს, აბას არაღჩის სატელეფონო საუბრისას მოუწოდა, განაახლოს თანამშრომლობა ბირთვულ პროგრამაზე.ამასთან, კაია კალასი აღნიშნავს, რომ ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრთან საუბრისას ხაზი გაუსვა ირანის ბირთვული პროგრამის დასრულების შესახებ მოლაპარაკებების რაც შეიძლება სწრაფად განახლებას.„ირანის ბირთვული პროგრამის დასრულების შესახებ მოლაპარაკებები რაც შეიძლება სწრაფად უნდა განახლდეს. საერთაშორისო ატომური ენერგიის სააგენტოსთან თანამშრომლობა უნდა განახლდეს. ევროკავშირი მზადაა, ხელი შეუწყოს ამას. ხელშეკრულებიდან გასვლის ნებისმიერი მუქარა არ უწყობს ხელს დაძაბულობის შემცირებას“, – წერს კალასი.როგორც ცნობილია, ისრაელისა და აშშ-ის მიერ ირანის ბირთვულ ობიექტებზე დარტყმების შემდეგ, ირანმა უარი თქვა ამერიკულ მხარესთან ბირთვული პროგრამის შესახებ ნებისმიერ მოლაპარაკებაზე.

„მეორე ბავშვი კლინიკაში გარდაიცვალა… დედა მძიმედაა და არ იცის, რომ არც ერთი შვილი აღარ ჰყავს…“ – იმერეთში დატრიალებული ტრაგედიის დეტალები

ზესტაფონში მომხდარი ავარიისას დაშავებული კიდევ ერთი ბავშვი კლინიკაში გარდაიცვალა. ექიმებმა მცირეწლოვნის გადარჩენა ვერ შეძლეს. მძიმედ არის ბავშვების დედაც, რომელიც ქუთაისში, კლინიკის რეანიმაციულ განყოფილებაშია მოთავსებული და სიცოცხლისთვის იბრძვის.დედამ მომხდარ ტრაგედიაზე არაფერი იცის.„გონს რომ მოვიდა, ბავშვები მოიკითხა - მიმიხედეთო. არ იცის, რომ არც ერთი შვილი აღარ ჰყავს... ერთი გოგონა 4 წლის იყო, მეორე კი, ჯერ 3 წლისაც არ იყო. ეს სამწუხარო ამბავი გუშინ უნდა ეთქვათ დედისთვის, მაგრამ დამძიმდა და ექიმმა ოჯახს ურჩია, არ ეთქვათ, ვერ გადაიტანსო...“.26 ივნისს, ზესტაფონში, თვრინი-ალავერდის პერიმეტრზე, ავარია მსხვერპლით დასრულდა. ავტოსაგზაო შემთხვევის შედეგად, ახალგაზრდა კაცი და ერთი მცირეწლოვანი ადგილზე დაიღუპა, მეორე მცირეწლოვანი კი, კლინიკაში, გუშინ გარდაიცვალა.მომხდარზე გამოძიება სსსკ-ის 276-ე მუხლით დაიწყო, რაც ტრანსპორტის მოძრაობის ან ექსპლუატაციის წესის დარღვევას გულისხმობს.

„საქართველოს ხმის“ გამარჯვებული ცნობილია

„რუსთავი 2-ის“ მუსიკალური მეგა შოუს, „საქართველოს ხმის“ გამარჯვებული აჩი ჯაიანი გახდა.მან მაყურებლის ხმების 57.93% მიიღო. გამარჯვებულს თბილისში ბინა და არაერთი პრიზი გადაეცა.„რუსთავი 2-ის“ მუსიკალურ პროექტს სამი ფინალისტი ჰყავდა, რომლებმაც კომპოზიტორების დაწერილი ორ-ორი სიმღერა შეასრულეს.

“ამას რაღა გააჩერებს” – მეწყერი ხარაგაულის სოფლებში

ხარაგაულის ორ სოფელში - ხემაღალსა და ღვერკში დაახლოებით ორი კვირის წინ მიწას ნაპრალები გაუჩნდა და გზები დაიბზარა.ადგილობრივი მოსახლეობა წუხს, რომ ნაპრალების ზომაც და რაოდენობაც დღითიდღე მატულობს. ოჯახების ნაწილი გაასახლეს, დარჩენილები ამბობენ, რომ ღამით შიშით იძინებენ.სოციალურ ქსელში გავრცელებულ ვიდეოკადრებსა და ფოტოებში ჩანს, რომ დახეთქილი მიწა ზოგიერთ სახლთან სულ რამდენიმე მეტრშია. ზოგან მიწა ჩავარდნილია. ზოგ ადგილას ნაპრალმა ყანა შუაზე გაყო.მარადი გელაშვილი ვარაუდობს, რომ შესაძლოა, სტიქიის გააქტიურების მიზეზი ისიც იყოს, რომ 2020-2021 წლებში, რკინიგზის მიხვეულ-მოხვეული მონაკვეთების შესამცირებლად, სოფელ ხემაღლის მთის ფერდობი ჩამოჭრეს. კლდოვანი ქანები ტრაქტორებს აზიანებდა აფეთქებაც დასჭირდათ - შეიძლება წონასწორობა ამანაც დაარღვიაო.“აფეთქების შედეგად გამოტანილი ქვა-ღორღის მასაც იქვე ახლოს ხეობაში გაშალეს. შემდგომ წლებში ეს ყველაფერი აისახა რკინიგზასთან სიახლოვეს რამდენიმე სახლზე. შემდეგ ალაგ-ალაგ ორივე სოფლის ტერიტორიაზეც გაჩნდა მცირე ზომის დაზიანებები, თუმცა აქედან საგანგაშო არცერთი არ ყოფილა.წლევანდელი დიდთოვლობის და შემდგომში გაზაფხულზე მოსული ინტენსიური წვიმების შემდეგ, პირველ ივნისს სოფლის გზაზე შევამჩნიეთ ჩავარდნილი მონაკვეთები. 7-8 ივნისს რამდენიმე სახლზე გაჩნდა ბზარები, რომლებიც მალევე გაიზარდა”, - წერს მარადი გელაშვილი.“ამ პროცესს რაღა შეაჩერებს” - წერს სოფელ ღვერკის გვერდითა სოფელში - სარგვეში მცხოვრები ქეთევან ცისკაძეც, რომელიც ზესტაფონამდე ღვერკის გზის გავლით მიდიოდა ხოლმე.“მეწყრული ზონა ჩემი სახლიდან სამ კილომეტრშია”. - გვეუბნება ის.ამ გზაზე გადაღებულ ფოტოებშიც კარგად ჩანს მიწის დაბზარული მონაკვეთები.

სულაკაურის გამომცემლობა სამწუხარო ინფორმაციას ავრცელებს

ფრანგული ენის პედაგოგი და მთარგმნელი, სოფიო ბენდიაშვილი გარდაიცვალა. ინფორმაციას ამის შესახებ სულაკაურის გამომცემლობა ავრცელებს.„ქართულ მთარგმნელობით სკოლას ფრანგული ენის პედაგოგი და მთარგმნელი, სოფიო ბენდიაშვილი გამოაკლდა. სწორედ მან თარგმნა მარსელ პრუსტის საეტაპო ნაწარმოების „დაკარგული დროის ძიებაში“ _ პირველი წიგნი „სვანის მხარეს“ და ფასდაუდებელი სამსახური გაუწია პრუსტის პოპულარიზაციას ქართველ მკითხველში. დიდი გულისტკივილით ვუსამძიმრებთ სოფიოს ოჯახს, ახლობლებსა და მეგობრებს“, - ნათქვამია სამძიმრის პოსტში.

ბოლო სიახლეები