სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მშვიდობა დამყარდა. ძალიან მნიშვნელოვანია, დაკავშირებადობა გარდაიქმნას ინსტიტუციონალურ მიღწევად. ვცდილობ, ყველა გამოსვლაში ხაზი გავუსვა, რომ ინსტიტუციურ დონემდე უნდა დავიდეს ეს გადაწყვეტილება, – ამის შესახებ სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა, ნიკოლ ფაშინიანმა თბილისის „აბრეშუმის გზის ფორუმის“ ფარგლებში გამართულ პანელურ დისკუსიაზე განაცხადა.
ფაშინიანის თქმით, სატრანსპორტო კავშირებს ქვეყნებისთვის საერთო სარგებელი მოაქვს.
„მინდა, მადლობა გადავუხადო ჩემს პარტნიორებს, ჩვენს კოლეგებს მათი გამოსვლებისთვის, სწორი აქცენტების გაკეთებისა და პოზიტიური დათქმებისთვის.
აქვე, ამ დარბაზში გაჟღერდა ერთი წლის წინ, რომ გეგმები გვქონდა, მაგრამ წარმოუდგენელი იყო, რომ მადლობას გადავუხდიდით ჩემს აზერბაიჯანელ კოლეგას. საქართველოს პრემიერ-მინისტრს ყოველთვის ვუხდით მადლობას, აქ არანაირი დაბრკოლება არ გვაქვს, მაგრამ სომხეთი-აზერბაიჯანის და აზერბაიჯანი-სომხეთის პრემიერ-მინისტრებს რომ მადლობებს ვუხდიდეთ, ეს წარმოუდგენელი იყო ერთი წლის წინ. ახლა უკვე რეალობაა. ეს აჩვენებს, რომ აღნიშნული ფორუმი ნამდვილად ძალიან მნიშვნელოვანია.
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მშვიდობა დამყარდა. მინდა, დავაფიქსირო, რომ ეს უკვე ითქვა ბატონი ალიევის მიერ – ძალიან მნიშვნელოვანია, დაკავშირებადობა გარდაიქმნას ინსტიტუციონალურ მიღწევად. ვცდილობ, ყველა გამოსვლაში ხაზი გავუსვა, რომ ინსტიტუციურ დონემდე უნდა დავიდეს ეს გადაწყვეტილება. როგორც ვახსენე, სატრანსპორტო კავშირები მიგვიყვანს საერთო სარგებლამდე. პირდაპირ უნდა ვთქვათ, ამას მივყავართ საერთო ურთიერთდამოკიდებულებამდე. ურთიერთზე დამოკიდებულება არის მნიშვნელოვანი და ნდობაზე დაფუძნებული. პოლიტიკურად შეიძლება, ცუდად ჟღერს, რომ ერთმანეთზე ვართ დამოკიდებული, მაგრამ ქვეყნები ტრანსპორტის სფეროში თანამშრომლობას როცა იწყებენ, გახსნილად და გულღიად, ამას რა გავლენა შეიძლება ჰქონდეს – რა თქმა უნდა, ეკონომიკური ზრდა. ამას შეიძლება ჰქონდეს უფრო დიდი ფისკალური გავლენა, სახელმწიფო ბიუჯეტში შემოსულობები, უფრო დიდი საჯარო ფინანსების მართვა, საზოგადოებების განვითარება. უცებ ქვეყნები აცნობიერებენ, რომ ეს საერთო ძალისხმევა ყველას ინტერესშია, ყველას აქცენტი უნდა გაკეთდეს ტერიტორიულ მთლიანობაზე, სტაბილურობაზე, ქვეყნების უნარზე, რომ გადაწყვეტილებები მიიღონ თვითონ, ერთმანეთთან მიმართებით. და სამხრეთ კავკასიაში კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, რომ ერთმანეთთან ურთიერთობისას ჩვენ ნამდვილად ერთმანეთს ვესაუბრებოდეთ და შეთანხმებები იდებოდეს, დეკლარაციებზე ხელმოწერა ხდებოდეს ამ ნდობის საფუძველზე“, – განაცხადა ნიკოლ ფაშინიანმა.
ნიკოლ ფაშინიანის შეფასებით, ახლა, როცა სამხრეთ კავკასიაში დამყარდა მშვიდობა, მნიშვნელოვანია წარსულის გააზრება. სომხეთის პრემიერის განცხადებით, ერთმანეთთან ქიშპს მხოლოდ ზარალი მოაქვს.
„კიდევ ერთი რამ მინდა ვთქვა, ჩვენ ამაზე საუბარი გვქონდა გუშინ ბატონ ირაკლი კობახიძესთან, გავუზიარე შეხვედრაზე ეს აზრი, რომ დამყარებული მშვიდობა არის ძალიან კარგი შესაძლებლობა ჩვენთვის, რათა გავიაზროთ წარსული.100-ზე მეტი წელი გავაანალიზოთ და შევხედოთ, რა შეიძლება გაკეთდეს განსხვავებულად მომავალში. სხვა პრიზმით დავინახოთ მომავალი, ისტორიას შევხედოთ სხვა რაკურსიდან. ეს ურთიერთობები, ჩვენს შორის კავშირები ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული. ძალიან კარგი მაგალითები გვაქვს. 1918 წელს სომხეთი, საქართველო და აზერბაიჯანი რამდენიმე დღით გახდნენ დამოუკიდებელნი. მაგრამ ჩვენ უფრო მეტი ინტერვალი დაგვჭირდა იმისთვის, რომ შეგვენარჩუნებინა და სამივემ დავკარგეთ დამოუკიდებლობა. 1991 წელს, მეტ-ნაკლებად იგივე პერიოდში, კვლავ მოვიპოვეთ საბჭოთა კავშირისგან დამოუკიდებლობა. ჩვენ უნდა ვისწავლოთ ისტორიის გაკვეთილებზე. უნდა გავიაზროთ, რომ 1991 წელს ჩვენ საკმარისი დასკვნები ვერ გავაკეთეთ 1918-1920 წლების საფუძველზე და რატომ? იმიტომ, რომ მაშინ მოვიპოვეთ და დავკარგეთ. რატომ დავკარგეთ, რატომ აღარ უნდა დავკარგოთ, რა უნდა გაკეთდეს ამისთვის, რა ფასეულობები გვაქვს დამოუკიდებლობის, სახელმწიფოებრიობის და ერთმანეთის პატივისცემის მიმართ, ამაზე ვფიქრობთ და ჩვენი წინაპრებიც ფიქრობდნენ, რომ ალბათ ამ ბრძოლაში ერთმანეთს მეტი სარგებელი მივანიჭოთ.
ისტორია ცხადყოფს, რომ ერთმანეთს როცა ვექიშპებით, ამას მოაქვს მარტო დანაკარგები და ზარალი. სახელმწიფოებრიობის, დამოუკიდებლობის დაკარგვის მეტი, რა უნდა იყოს ცუდი. ჩემი დასკვნა ასეთია ისტორიის გაანალიზებისას, რა არის ეს, მშვიდობა სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის. რა ფორმა უნდა მიიღოს ამან, ამაზე არ არის ახლა საუბრის დრო, მაგრამ გააზრების დრო ყოველთვისაა. ჩვენ ამაზე გვქონდა საუბარი პრეზიდენტ ალიევთან. ჩემი მოსაზრება ასეთია – არის უხილავი ფაქტორი, რომელმაც განაპირობა ეს მშვიდობა. დავიწყეთ შესაძლებლობების გამოყენება. გამოჩნდა შესაძლებლობა, გამოვიყენეთ. უფრო დიდი ხედვა გვაქვს რეგიონში, უფრო დიდი თვალსაწიერი გაგვიჩნდა. კონფლიქტის, შეუთანხმებლობის და დიდი ხნის განმავლობაში მტრული დამოკიდებულების მიუხედავად, აზერბაიჯანისა და საქართველოს ვითარებას რომ შევხედეთ, დავინახეთ ეს მეგობრული ურთიერთობა, დავტკბით და გადავიტანეთ ეს სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობების მოგვარებაში. დავინახეთ ეს შესაძლებლობა, ვაღიარეთ ეს ინტერესი, ეს პოზიტიური ინტერესი. ეს ნიშნავს, რომ ისტორია არ გამქრალა. შეუძლებელია, ისტორია გაქრეს, ის უნდა გავიაზროთ და დასკვნები გავაკეთოთ. დღევანდელობა გვასწავლის, რომ ჩვენ უფრო მეტი დავინახეთ, სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებმა – საქართველომ, აზერბაიჯანმა და სომხეთმა საერთო ინტერესების საფუძველზე უნდა იმოქმედონ სამომავლოდ და არსებობს ალბათობა, რომ ეს საერთო მნიშვნელობის ინტერესები გადამწყვეტი იყოს.
დაკავშირებადობა, ტრანსპორტი, რა თქმა უნდა, მნიშვნელოვანი საკითხებია, მაგრამ ამ რაკურსით მინდა დაგანახოთ ეს რეალობა. მიმაჩნია, რომ შევძლებთ, ამ რეგიონულ კონტექსტში პოზიტიური გაგებით კონკურენცია განვავითაროთ. ეს ჩვეულებრივი ამბავია და ამ ენერგიას, ემოციას გამოვიყენებთ იმ ატმოსფეროს შექმნისთვის, რომელიც თანამშრომლობას უზრუნველყოფს. ჩვენ გვესმის, რომ ტვირთბრუნვა, მილსადენები, ძალიან მნიშვნელოვანია, ეს ჩვენი რეგიონის გავლით გადიოდეს და სამივე ქვეყანას შემოსავალს მოუტანს. ამიტომ ჩვენ საერთო პარტნიორობა გვექნება. სწორედ ამიტომ, ჩვენი ფისკალური შემოსავლები როცა იზრდება, სახელმწიფო ბიუჯეტში შემოსულობები იზრდება, საერთო დღის წესრიგი გვიჩნდება და უარს აღარ ვიტყვით შესაძლებლობებზე. გავაგრძელებთ ეკონომიკურ ზრდას და განვითარებას. ეს არის ძალიან მარტივი საფუძველი საერთო ინტერესებისთვის“, – განაცხადა ნიკოლ ფაშინიანმა.