ჩაიბარა მამამ გმირი შვილისგან გაუთელავი ქართული დროშა

სტრასბურგის სასამართლოს 2025 წლის 16 ოქტომბრის გადაწყვეტილება საქმეზე M.S.L., TOV უკრაინის წინააღმდეგ - ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ უკრაინის ხელისუფლების მიერ ერთ-ერთი კომპანიის დასანქცირებისა და სანქციის ფარგლებში ამ კომპანიის ქონებაზე ყადაღის დადების შესახებ გადაწყვეტილების ადამიანის უფლებათა ევროპულ კონვენციასთან შესაბამისობის საკითხი განიხილა.სტრასბურგის სასამართლომ, ზოგადად სანქციის ინსტიტუტზე და სანქციების საფუძველზე ადამიანის უფლებების შეზღუდვის სტანდარტზე მსჯელობის შემდეგ, მოსარჩელე კომპანიის კონკრეტულ სასარჩელო მოთხოვნებზე იმსჯელა. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ აღნიშნა, რომ მოპასუხე სახელმწიფოს ეროვნული უსაფრთხოებისა და თავდაცვის საბჭოს გადაწყვეტილება, ასევე პრეზიდენტის დეკრეტი, რომელთა საფუძველზედაც მოსარჩელე კომპანიის ქონებას ყადაღა დაედო, არავითარ დასაბუთებას არ შეიცავდა.აღნიშნულ გადაწყვეტილებასა და დეკრეტში უბრალოდ მექანიკურად იყო გადმოტანილი "სანქციების შესახებ" კანონით გათვალისწინებული ყველა ის საფუძველი, რომელთა არსებობის შემთხვევაში შესაბამის ფიზიკურ ან იურიდიულ პირს სანქცია შესაძლოა დაჰკისრებოდა. გადაწყვეტილებასა და დეკრეტში არ იყო ახსნილი ეს საფუძვლები მოსარჩელე კომპანიას რატომ და როგორ მიესადაგებოდა. სასამართლომ იქვე განმარტა, რომ მართალია კონკრეტული საგამონაკლისო გარემოებების არსებობის შემთხვევაში ამ გადაწყვეტილებასა და დეკრეტში შესაძლოა სანქციების გამოყენების ყველა ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძველი არ ყოფილიყო მითითებული, თუმცა მოსარჩელე კომპანიისთვის არსებითი მნიშვნელობა ჰქონდა სანქციის გამოყენების საფუძვლების არსი მაინც გაეგო, რათა თავის დასაცავად არგუმენტები მოემზადებინა (98-ე პარაგრაფი).აღნიშნულის შემდეგ ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ გამოიკვლია - ზემოაღნიშნული გადაწყვეტილებისა და დეკრეტის არასაკმარისი დასაბუთების გათვალისწინებით, ჰქონდა თუ არა ეროვნულ დონეზე მოსარჩელე კომპანიას საკმარისი საპროცესო გარანტიები იმისთვის, რომ ეროვნულ სასამართლოში მისთვის დაკისრებული სანქციის შესახებ ეფექტიანად ედავა. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ აღნიშნა, რომ ამ შემთხვევაში ეროვნულმა სასამართლოებმა გადაწყვეტილება და დეკრეტი მოსარჩელე კომპანიისთვის სანქციის დაკისრების შესახებ ეფექტიანად არ განიხილეს.ეროვნულმა სასამართლოებმა მხოლოდ ის შეაფასეს მოპასუხე სახელმწიფოს ეროვნული უსაფრთხოებისა და თავდაცვის საბჭოს გადაწყვეტილება და პრეზიდენტის დეკრეტი მათი მიღებისთვის კანონით დადგენილ ფორმალურ მოთხოვნებს რამდენად აკმაყოფილებდა. ეროვნულმა სასამართლოებმა მოპასუხე სახელმწიფოს ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურის მიერ მოსარჩელე კომპანიის წინააღმდეგ მოპოვებული ინფორმაციის შინაარსზე, რომელსაც პრეზიდენტის დეკრეტი დაეყრდნო, საერთოდ არ იმსჯელეს.მოპასუხე სახელმწიფოს უზენაესმა სასამართლომ ცალსახად აღნიშნა, რომ მას არ ჰქონდა უფლებამოსილება ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურის მიერ მოპოვებული ფაქტობრივი ინფორმაცია შეეფასებინა. შესაბამისად, უზენაესმა სასამართლომ უარი განაცხადა იმ საკითხის შესახებ მსჯელობაზე - მოსარჩელე კომპანიის საქმიანობა რამდენად უქმნიდა საფრთხეს მოპასუხე სახელმწიფოს ეროვნულ უსაფრთხოებას. აღნიშნულის შედეგად, ყველაზე მთავარი შეკითხვა ეროვნულ სასამართლოებში პასუხგაუცემელი დარჩა, კერძოდ, რუსეთის ხელისუფლებასთან თანამშრომლობით მოსარჩელე კომპანიის საქმიანობა ნამდვილად უქმნიდა თუ არა საფრთხეს მოპასუხე სახელმწიფოს ეროვნულ უსაფრთხოებას (99-ე და 102-ე-104 პარაგრაფები).ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს შეფასებით, ამ შემთხვევაში არ შეიძლება მოსარჩელე კომპანიის საჩივრის ეროვნული სასამართლოების მიერ განხილვის ფორმა და მასშტაბი თვითნებობის გამოსარიცხად საკმარის საპროცესო გარანტიად იქნეს მიჩნეული, რადგან ეროვნულ სასამართლოებს არ შეუმოწმებიათ სანქციის დაკისრების შესახებ გადაწყვეტილებები საკმარისად მყარ ფაქტობრივ საფუძვლებს რამდენად ეფუძნებოდა, ასევე მოსარჩელე კომპანიის საწინააღმდეგო ფაქტობრივი ინფორმაციები რამდენად დასაბუთებული იყო (108-ე პარაგრაფი).ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ დაასკვნა, რომ მოსარჩელე კომპანიისთვის სანქციის დაკისრებით მოპასუხე სახელმწიფომ დაარღვია ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის პირველი მუხლით დაცული მოსარჩელის საკუთრების უფლება. გარდა ამისა, ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ დაასკვნა, რომ მოსარჩელის მიმართ მოპასუხე სახელმწიფომ ასევე დაარღვია კონვენციის მე-13 მუხლი, ვინაიდან მოსარჩელეს ეროვნულ დონეზე უფლების დაცვის ეფექტიანი შესაძლებლობა არ ჰქონია (111-ე და 121-ე პარაგრაფები).

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ განიხილა თუ რამდენად შესაბამისობაშია ადამიანის უფლებათა ევროპულ კონვენციასთან, უკრაინის ხელისუფლების მიერ ერთ-ერთი კომპანიის დასანქცირებისა და სანქციის ფარგლებში, ამ კომპანიის ქონებაზე ყადაღის დადების შესახებ გადაწყვეტილება.აღნიშნული საქმე მნიშვნელოვანია იმით, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ ზოგადად სანქციის ინსტიტუტზეც და სანქციების საფუძველზე ადამიანის უფლებების შეზღუდვის სტანდარტზეც იმსჯელა.ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საქმის განხილვა პირველ რიგში უკრაინაში არსებული მდგომარეობის მიმოხილვით დაიწყო. სასამართლომ აღნიშნა, რომ 2014 წლიდან უკრაინის სახელმწიფოებრიობა და ტერიტორიული მთლიანობა უპრეცედენტო გამოწვევების წინაშე აღმოჩნდა.2014 წლის 27 თებერვლისთვის რუსეთის ფედერაციამ ყირიმის ნახევარკუნძულის სრული ოკუპაცია მოახდინა. პარალელურად დონეცკისა და ლუგანსკის რეგიონებში რუსეთის მხარდაჭერით სეპარატისტული მოძრაობები გაძლიერდა, რის შედეგადაც ამ რეგიონებში მოქმედმა აღნიშნულმა სეპარატისტულმა მოძრაობებმა 2014 წლის მარტისთვის უკრაინისგან გამოყოფისა და ე.წ. დონეცკისა და ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკების დაარსების შესახებ საჯაროდ განაცხადეს. 2014 წლის მაისის თვიდან აღმოსავლეთ უკრაინის დიდი ნაწილი რუსეთის ეფექტურ კონტროლს დაექვემდებარა (მე-5-მე-8 პარაგრაფები).2014 წლის მარტის თვიდან ევროკავშირის ხელმძღვანელობით სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციამ და სახელმწიფომ კონკრეტული ფიზიკური და იურიდიული პირების დასანქცირება დაიწყო. სხვადასხვა სახის სანქცია დაეკისრა იმ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს, რომლებიც მიჩნეული იქნა რომ უკრაინაში ზემოაღნიშნული მოვლენების განვითარებაში გარკვეულ როლს ასრულებდნენ. 2025 წლის მარტისთვის ევროკავშირმა სხვადასხვა სახის სანქცია 2400 ფიზიკურ და იურიდიულ პირს დააკისრა. აღნიშნულის პარალელურად 2014 წლის 14 აგვისტოს უკრაინის რადამ „სანქციების შესახებ“ კანონი მიიღო. ამ კანონის საფუძველზე უკრაინის ხელისუფლებამაც სხვადასხვა სახის სანქცია დააკისრა იმ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს, რომლებიც მიჩნეული იქნა რომ უკრაინაში ზემოაღნიშნული მოვლენების განვითარებაში სხვადასხვა ფორმით მონაწილეობდნენ. 2025 წლის მარტისთვის უკრაინის ხელისუფლებამ სანქციები დააკისრა 10 000 ფიზიკურ და 7 000 იურიდიულ პირს. 2022 წლის 24 თებერვლიდან რუსეთმა უკრაინის წინააღმდეგ სრულმასშტაბიანი სამხედრო თავდასხმა დაიწყო, რომელიც დღემდე გრძელდება (მე-9-მე-11 პარაგრაფები).

სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, 2025 წლის ნოემბერში, ოქტომბერთან შედარებით, საქართველოში საარსებო მინიმუმის ოდენობა გაიზარდა.საქსტატის ინფორმაციით, მიმდინარე წლის ოქტომბერში შრომისუნარიანი ასაკის მამაკაცთა საარსებო მინიმუმი 282.5 ლარი იყო, ნოემბერში კი ეს მაჩვენებელი ხუთი ლარითა და 90 თეთრით გაიზარდა და, ჯამში, 288.4 ლარი შეადგინა. ამასთან, საქსტატის ცნობით, 2025 წლის ოქტომბერთან შედარებით, ნოემბერში ხუთი ლარითა და ათი თეთრით არის გაზრდილი საშუალო მომხმარებლის საარსებო მინიმუმი და 255.4 ლარს შეადგენს.საქსტატის ცნობით, საარსებო მინიმუმი მინიმალური სასურსათო კალათის საფუძველზე დგინდება, მინიმალური სასურსათო კალათა კი შრომისუნარიანი ასაკის მამაკაცის ნორმალური სიცოცხლისა და შრომისუნარიანობისთვის ფიზიოლოგიურად აუცილებელი საკვების რაოდენობას შეიცავს. საარსებო მინიმუმის სასურსათო კალათა შედგება 40 დასახელების პროდუქტისგან. ესენია: პური, ბურღულეული, ხორცი, რძის პროდუქტები, ბოსტნეული და საკონდიტრო ნაწარმი.

ეგვიპტეში, აბუსირის ნეკროპოლისში მზის ტაძრის ნანგრევები აღმოაჩინეს, რომლის ასაკიც 4 400 წელია. არქეოლოგებმა იპოვეს ტაძრის შესასვლელი, იატაკი, სვეტები და რელიგიური დღესასწაულების კალენდარი.სპეციალისტები ვარაუდობენ, რომ ტაძარი ფარაონ ნიუსერას მმართველობის დროს აშენდა, რომელიც ტახტს ძველი წელთაღრიცხვით 2420-2389 წლებში იკავებდა. მათივე შეფასებით, ტაძრის ფართობი 1000 კვადრატულ მეტრს აღემატებოდა.წინასწარი კვლევები აჩვენებს, რომ მას შემდეგ, რაც ტაძარი სამეფო კულტის ადგილად აღარ გამოიყენებოდა, ის პატარა დასახლებად გადაკეთდა. ამის წყალობით, მეცნიერები შეძლებენ შეისწავლონ მემფისის რეგიონის ყოველდღიური ცხოვრება იმ პერიოდში, რომელიც ხშირად ცუდად დოკუმენტირებულად ითვლება.

საკანონმდებლო ცვლილებით, პირი ერთჯერადად გათავისუფლდება სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების შეჩერებისგან, რომელსაც აღნიშნული სამართალდარევა 2025 წლის 10 დეკემბრამდე აქვს ჩადენილი .კერძოდ, უქმდება ის ნორმები, რომელიც ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შემთხვევაში, სამართალდამრღვევ პირს შესაძლებლობას აძლევს, სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლება ვადამდე აღიდგინოს.შესაბამისი ცვლილებები ბიუროს გუშინდელ სხდომაზე წარედგინა.კანონპროექტში აღნიშნულია, რომ ის პირი, რომელსაც 2025 წლის 10 დეკემბრამდე ჩადენილი აქვს „ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის“ 116-ე ან/და 123-ე მუხლებით განსაზღვრული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა, ერთჯერადად გათავისუფლდება აღნიშნული სამართალდარღვევის ჩადენისთვის დადებული ადმინისტრაციული სახდელისგან − სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების შეჩერებისგან, თუმცა იგი მაინც მიიჩნევა სახდელდადებულად.პროექტში ნათქვამია, რომ ადმინისტრაციული სახდელისგან − სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების შეჩერებისგან − გასათავისუფლებლად პირს არ მოეთხოვება შესაბამისი ორგანოსთვის ან თანამდებობის პირისთვის მიმართვა, ადმინისტრაციული სახდელისგან გათავისუფლება აღსრულდეს 2026 წლის პირველ თებერვლამდე.პროექტით განსაზღვრულია, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტრო უზრუნველყოფს პირის ადმინისტრაციული სახდელისგან გათავისუფლების შესახებ შინაგან საქმეთა სამინისტროს ოფიციალურ ვებგვერდზე ინფორმაციის გამოქვეყნებას კანონმდებლობით დადგენილი წესით და ადმინისტრაციული სახდელისგან − სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების შეჩერებისგან − გათავისუფლების შესახებ ინფორმაციის გამოქვეყნებისთანავე პირს აღუდგება სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლება.გარდამავალი დებულებით ასევე განისაზღვრება, რომ ის პირი, რომელსაც 2025 წლის 10 დეკემბრამდე ჩადენილი აქვს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე, 451 ან/და 1152 მუხლით განსაზღვრული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა, ერთჯერადად გათავისუფლდება აღნიშნული სამართალდარღვევის ჩადენისთვის დადებული ადმინისტრაციული სახდელისგან, რაც სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების შეჩერებას გულისხმობს.ზემოაღნიშნულ შემთხვევაში, პირი მიმართავს მომსახურების სააგენტოს შეჩერებული სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების აღდგენის მიზნით. ამ შემთხვევაში, სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლების აღდგენა დასაშვები იქნება, სახელმწიფო საექსპერტო დაწესებულების მიერ გაცემული სასამართლო-სამედიცინო ექსპერტიზის (დინამიური-ნარკოლოგიური გამოკვლევის) დასკვნის წარდგენის საფუძველზე, კანონმდებლობით განსაზღვრული მოთხოვნების დაკმაყოფილების შემდეგ.გარდა ამისა, გარდამავალი დებულებით განისაზღვრება, რომ იმ პირს, რომელსაც 2025 წლის 10 დეკემბრამდე „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ კანონის შესაბამისად სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლება შეჩერებული აქვს მართვის მოწმობისთვის მინიჭებული ქულების რაოდენობის ამოწურვის გამო, 2026 წლის პირველი იანვრიდან აღუდგება სატრანსპორტო საშუალების მართვის უფლება და მართვის მოწმობას ხელახლა მიენიჭება 100 ქულა.მართვის უფლების აღდგენისა და მართვის მოწმობაზე 100 ქულის მინიჭებისთვის პირს არ მოეთხოვება ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განხილვის უფლებამოსილების მქონე შესაბამისი ორგანოსთვის ან/და თანამდებობის პირისთვის მიმართვა.კანონპროექტით დაკონკრეტებულია, რომ კანონმდებლობით გათვალისწინებულმა ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განხილვის უფლებამოსილების მქონე შესაბამისმა ორგანომ ან თანამდებობის პირმა 2026 წლის პირველი იანვრისთვის უნდა უზრუნველყოს მართვის უფლების აღდგენა და მართვის მოწმობაზე 100 ქულის მინიჭება.კანონპროექტში მოყვანილია სტატისტიკაც, თუ რამდენ ადამიანს აქვს შეჩერებული მართვის უფლება.„არსებული სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით, დღეის მდგომარეობით შეჩერებულია სულ 35 445 მართვის მოწმობა, მათ შორის: ალკოჰოლური თრობის საფუძვლით – 18 310; საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევის ჩადენისა და შემთხვევის ადგილის მიტოვებისთვის — 1 134; ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარებისთვის – 3 504; ქულების ამოწურვისთვის – 781; სისხლის სამართლის დანაშაულისათვის გამოტანილი განაჩენის საფუძვლით — 327; სხვა მიზეზებით, მათ შორის წინა ადმინისტრაციული ჯარიმის გადაუხდელობის გამო — 11 389“, – ნათქვამია პროექტში.