მრავალწლიანი კონსერვაციის, რესტავრაციის, კატალოგიზაციის და
ციფრულ ფორმატში გადაყვანის შემდეგ 20-ე საუკუნის ერთერთი
უდიდესი მწერლის, ფრანც კაფკას არქივი ისრაელის ეროვნულ
ბიბლიოთეკაში საზოგადოებისათვის გამოიფინა.
მწერალს მრავალ ენციკლოპედიაში ასე მოიხსენიებენ: „ფრანც კაფკა –
გამოჩენილი ჩეხი ებრაული წარმოშობის მწერალი, რომელიც ქმნიდა
გერმანულ ენაზე“.
კაფკას არქივი საოცრად გადარჩა. მწერალმა, რომელიც 1924 წელს
გარდაიცვალა ავსტრიაში, საკუთარი ნაშრომების არქივი, ხელნაწერები,
მწერალ მაქს ბროდს უანდერძა, რათა მას ის გაენადგურებინა. მან კი,
იცოდა რა არქივის ფასეულობა მეგობრის უკანასკნელი თხოვნა არ
შეასრულა და პალესტინაში გაემგზავრა დოკუმენტებთან ერთად,
როდესაც ის ნაცისტებს გაურბოდა 1939 წელს.
კაფკას ხელნაწერების კრებული უმდიდრესია. მოიცავს ასეულობით
ხელნაწერს, დღიურებს, ნახატებს. მათ შორისაა „სოფლის ქორწილის
მომზადების“ შავი ვერსიაც. აგრეთვე ივრითის შესწავლის
გაკვეთილების ჩანაწერები, ჩანახატები, ნააზრებები და უბრალოდ
დაკვირვებები.
არქივი დღის სინათლეს ავტორის გარდაცვალებიდან 97 წლისთავზე
ნახავს. დოკუმენტების ორიგინალები შესაბამისი წესების დაცვით
ინახება და მკვლევარებისათვისაა ხელმისაწვდომი.
არქივის ნაწილი მრავალწლიანი სასამართლო დავის შემდეგ
შვეიცარიამ 2019 წელს ისრაელს გადასცა. საქმე იმაში გახლავთ, რომ
არქივის ნაწილი ერთერთი ბანკის სეიფში ინახებოდა, სადაც ის
ბროდის მდივანმა ესთერ ჰოფემ ჩააბარა. 1973 წელს, მას შემდეგ რაც
გაირკვა, რომ ჰოპე კაფკას არქივის დოკუმენტებს უცხოელ
აუქციონერებს სთავაზობდა. ისრაელის გენერალურმა პროკურორმა ის
გააფრთხილა, რომ კაფკას ანდერძის თანახმად მას არ ჰქონდა
დოკუმენტების განკარგვის უფლება. არქივის სხვა ნაწილი, რომელიც
ესტერ ჰოფეს სახლიდან მოიპარეს გერმანიაში იქნა აღმოჩენილი და
ისიც დაბრუნდა ისრაელში.
მაქს ბროდი, მწერალი და კომპოზიტორი მრავალი წლის განმავლობაში
კაფკას ნდობით აღჭურვილი პირი გახლდათ. მისი დამსახურებაცაა,
რომ კაფკა მსოფლიოში ცნობილი ადამიანი გახდა. სწორედ ბროდმა
გამოაქვეყნა კაფკას მრავალი ნამუშევარი მისი სიკვდილის შემდეგ.
კაფკას დოკუმენტები ბროდის არქივის განუყოფელ ნაწილად
ითვლება („პრაღის წრის“ საარქივო მასალა და ნამუშევრები რომლის
წევრებიც იყვნენ კაფკა და ბროდი).
ისრაელის ეროვნულ ბიბლიოთეკაში, იერუსალიმში ასეულობით
ებრაელი მწერლისა, მეცნიერის, მხატვრის და საზოგადო მოღვაწის
პირადი არქივი ინახება.
„ეროვნული ბიბლიოთეკა მთავარ როლს თამაშობს ამ კულტურული
საგანძურის ხელმისაწვდომობაში ებრაელი ერისათვის და ყველა
დაინტერესებული ადამიანისათვის მთელს მსოფლიოში – ამბობს
ეროვნული ბიბლიოთეკის დირექტორი ორენ ვაინბერგი. კაფკას არქივი
ახლა უკვე განთავსებულია ინტერნეტში სხვა ასეულ-ათასობით
დოკუმენტთან, გამოჩენილი მოღვაწის არქივთან ერთად და
დაინტერესებულ საზოგადოებას შეუძლია გაეცნოს მას. ჩვენ
ვზრუნავთ, რომ ეს ბრწყინვალე შედევრები ხელუხლებლად გადაეწეს
მომავალ თაობებს. ახლა კი, კაფკას ნაშრომენის თაყვანისმცემლებს
მიეცათ შესაძლებლობა დატკბენ დიდი ოსტატის ნამუშევრების
გაცნობით“.
სერგი პოდრაჟანსკი იერუსალიმიდან
ფოტოზე: კაფკას წერილი ბროდისადმი
ისრაელის ეროვნული ბიბლიოთეკის ფოტო