როდის გამოჩნდა პირველი სახელი ისტორიაში? ადამიანებმა ერთმანეთის სახელის დარქმევა ასობით ათასი წლის წინ დაიწყეს, მაგრამ ჩვენ ვერასდროს გავიგებთ, როგორ ჟღერდა ეს უძველესი სახელები, რადგან მაშინ არ არსებობდა დამწერლობა. პირადი სახელების პირველი ჩანაწერები მხოლოდ დაახლოებით 5 500 წლის წინ გაჩნდა, როდესაც შუმერებმა მესოპოტამიაში ლურსმული დამწერლობა გამოიგონეს. მათ ერთ-ერთი თიხის ფირფიტაზე, რომელიც თარიღდება ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 3 100 წლით, დაფიქსირდა ისტორიაში პირველი სახელი.
ადამიანის პირველი სახელი მეცნიერებმა აღმოაჩინეს უძველეს თიხის პატარა ტაბლეტზე, რომლის ზომებია სულ რაღაც 8 სანტიმეტრი. მასში აღირიცხება ტიპური საქმიანი გარიგება: ქერის მიყიდვა ლუდსახარშში. ცენტრში არის ქერის ღერო, გვერდით არის შენობა, სავარაუდოდ თავად ლუდსახარში, მარცხნივ კი ჭურჭელი იგივე ქერით, საიდანაც მოგვიანებით ლუდს ამზადებდნენ. ფირფიტაზე ასევე მითითებულია გადატანილი პროდუქტის რაოდენობა და ვადა – 37 თვე, რომელიც დაშიფრულია სპეციალური სიმბოლოების გამოყენებით.
მაგრამ ეს არ არის მთავარი.
ტაბლეტის ზედა მარცხენა კუთხეში მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ლურსმული ნიშნები, რომლებიც აღნიშნავს სახელს კუ-შიმ. როგორც ჩანს, ეს ის კაცი იყო, რომელმაც ქერი ლუდსახარშს მიაწოდა. უფრო მეტიც, ეს სახელი გვხვდება 18 სხვა მსგავს ტაბლეტზე, ყველა მათგანი დაკავშირებულია მარცვლეულის შენახვასთან, მოყვანასთან და რეალიზაციასთან.
თუმცა, არსებობს კიდევ ერთი ვერსია: კუშიმი შეიძლება ყოფილიყო არა სახელი, არამედ თანამდებობა, მაგალითად, ბუღალტერი ან თანამდებობის პირი, რომელიც მარცვლეულის ჩანაწერებს აწარმოებდა. სამწუხაროდ, ამის დარწმუნებით დადგენა შეუძლებელია – ლურსმული ნიშნები არ იძლევა საკმარის კონტექსტს. მაგრამ თუ კუშიმი მართლაც სახელი იყო, მაშინ ჩვენ გვაქვს პირველი ჩაწერილი სახელი კაცობრიობის ისტორიაში.
რა ერქვა უძველეს ხალხს
სახელი კუშიმი კითხვის ნიშნის ქვეშ რჩება. მაგრამ მეცნიერებს კიდევ სამი პრეტენდენტი ჰყავთ ყველაზე უძველესის ტიტულისთვის. დაახლოებით იმავე პერიოდით დათარიღებული ტაბლეტი შუმერულ ქალაქ შურუპაკში აღმოაჩინეს. მასში მოხსენიებულია ორი მონა, ენ-პაპ X და სუკკალგირი, რომელთა პატრონი იყო კაცი თანაბრად უჩვეულო სახელით გალ-სალი. აქ უკვე აღარ არის ეჭვი: ეს სახელებია და არა თანამდებობები ან წოდებები.საინტერესოა, რომ ისტორიაში ყველაზე ადრეული ცნობილი სახელები არ ეკუთვნის მმართველებს ან გმირებს, არამედ უბრალო ადამიანებს: მონებს, მათ მფლობელს და შესაძლოა ბუღალტერს. საინტერესოა ისიც, რომ უზბეკეთში ჯერ კიდევ გვხვდება გვარი კუშიმი, რაც მოულოდნელ კავშირს ქმნის თანამედროვეობასა და ძველ სამყაროს შორის.